Hemen, panda hartzarik ez; eskuina nonahi

Hango sindikatu kide batek metafora baten bitartez azaldu zizkigun bere ustetan Eskozian bizitako aldaketak eta prozesuaren hainbat gako. Azken hamarkadan eman baita independentziaren aldeko hazkundea; proposamen politiko minoritarioa izatetik oso denbora gutxian lortutako babesa ez da nolanahiko kontua. “Herri honek duen oinarri sozialari eta tradizio ezkertiarrari erreparatu behar zaio hemen gertatu dena ulertzeko”, esan zigun harrotasunez.

Orduan ekarri zituen gogora eskoziarrek panda hartzei buruz kontatzen duten pasartea: Ba omen ziren bi panda hartz Edinburgoko zooan; biak hauteskunde politikoetan Toriek (kontserbadoreek) lortzen zituzten ordezkariak baino gehiago ziren, distritu bakar batean lortzen baitzuten ordezkaritza. Beraz, ezkerreko hegemonia eta ia erabateko babes hori goraipatzeko hala zioten: “hemen Tory-ak baino hartz panda gehiago dugu”.

Hitz horiekin akordatu nintzen azkenengo Estatuko hauteskundeen biharamunean.

Behin eskuin muturrak eta gainontzeko Espainiako alderdi eskuindarrek lor zezaketen garaipena zapuztuta, Euskal Herriko beste sindikatuko bateko kide batek hala zioen: “Pozik gaude; eskuinak EAEn ez du ordezkaritzarik lortu” (bistan da PP, C's eta Vox-i buruz ari zela).

Oso deigarria egin zitzaidan hausnarketa hori. Horren arabera balirudike gurean (Euskal Herriko mendebaldean behintzat) ez legokeela eskuinik, hau da, praktikan politika sozial eta progresisten erreferentzia bilakatu garela oharkabean.

Bestalde, baten batek esaten du gure eskuina desberdina dela (aurrerapauso bat da onarpena bera ere). Kontutan hartuta zaila dela jakitea Espainiako eskuin muturra non hasi eta non bukatzen den, konparazio horrek ez du asko laguntzen; areago, tranpa dela esan daiteke.

Eskuinak ezaugarri ezberdinak ditu, baina bere ardatz nagusietako batzuk ekonomian eta gizarte ereduaren eraketan gauzatzen dira. Hari horiei tiratuz EAEn arlo hauetan argazki argiak ikus daitezke; adibidez, zergak nortzuk ordaintzen dituzten aztertuz gero.

Nafarroan ere egoera antzekoa da: oraindik Ogasun kontseilaria den Mikel Aranburuk, UPN eta CENen “oinarri gabeko kritikak” baretu nahian, paper batzuk Parlamentura eraman, UPNekoei erakutsi, eta hala esan zien: “Hara! Hemen dauzkazue eskatutako datuak; Nafarroa da estatuan enpresa zerga gutxien ordaintzen duten tokia” (hori, “aldaketaren” gobernua lau urtez egon ondoren).

Europarekiko bizpahiru datu alderatu eta berehala agertzen dira herri honek dituen gabezia nabariak. Esate baterako, fiskalitatean; gaineko zergekin edo iruzurraren jazarpenarekin Europako joera jarraituko bagenu, 8.000 miloi euro gehiago lortuko genituzke.

Euskal Herrian ere, eskuinak interes horien alde, enpresa eta kapitalaren alde, lan egiten du. Politika neoliberala da hemen egiten dena, Madrilekin gastu-araua eta bestelako mugak adosten dituena (adostu, ez inposatu!). Edo adibidez, DSBEn (RGI) murrizketa larriak planteatzen dituena.

Lan arloan, azpikontratazioaz (erresidentziak, garbiketak, eraikuntza...) baliatzen dena prekarietatea eta soldata kaskarren bitartez aurrekontuak murrizteko eta enpresa “lagunei” negozioa zabalduz, gainera, soldata-arrakala dagoela ukatuz. Eskerrak komisaria eta epaitegietako garbiketako emakumeek lortu duten akordioarekin gezur hori agerian geratu den. Aupa zuek!.

Adibide gehiago jar daitezke, esaterako autoritarismoaren ingurukoak, baina tira, horrekin beste kapitulu bat ireki beharko litzateke.

Politikan zein sindikalismoan hitz eta ekintza neutrorik ez dagoenez, koka dezagun diskurtso eta, batez ere, praktika bakoitza bere lekuan. Eskuineko politikak egiten direnean 'eskuindar' deitzen zaio gauzatzen duenari. Egungo Eusko Jaurlaritzak egiten duen bezala, zeren, hemen hartz pandarik ez baita, baina bai eskuina sobera.