Europara, guraso bakarra, ama, duten familien diskriminazio hirukoitzaren aurka

Landeia 239an, Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiak (EAEAN) ELAko abokatu eta ama Zuriñe Quintanaren errekurtsoa baiesten zuen epaiari buruzko erreportajea argitaratu genuen. Zuriñe Quintanak alaba bat izan zuen 2019ko ekainean, guraso bakarreko familia bat osatuz. Amatasun-baimena hartu ondoren (gaur egun jaiotzagatiko eta adingabea zaintzeagatiko baimena esaten zaio), beste gurasoaren baimenaren 8 aste gehiagarriak Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalari (INSS), eta ukatu egin zitzaion baimen hori. Zuriñek helegitea jarri zuen erabaki horren aurka, eta 2020ko urrian EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak errekurtsoa onartu zuen, alaba jaio eta zaintzeagatik 8 aste gehiago hartzeko eskubidea aitortuz, INSS eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusia adierazpen hori betetzera eta dagokion prestazioa ordaintzera kondenatuz.

Hala ere, 2023ko martxoan, Auzitegi Gorenak (TS) epaia baliogabetu zuen, baimen hori emateko Gizarte Segurantzaren araudia aldatu beharko litzatekeela argudiatuz, eta funtzio hori legegileari bakarrik dagokiola. Epai horren aurrean, ELAk eskaera egiten dio Europari prestazio bikoitza ematea ukatzeak araudia betetzen duen ala ez erabaki dezan.

Hector Mata ELAren abokatua da, eta Auzitegi Gorenari Europar Batasuneko Justizia Auzitegian (EBJA) epai aurreko auzia aurkezteko eskatzen dion errekurtsoaren egileetako bat. “Azken finean –nabarmendu du Hectorrek–, talde-lana da, Zuriñerena berarena (abokatua ere bada), aldeko lehen epaia lortu zuen Maider Katti Agirrerena sindikatuko abokatuarena, eta gai honen inguruan lanean aritu diren letradun, ama eta abokatu askorena”.

Eta orain, zer?

Martxoan, Auzitegi Gorenak atzera bota zuen EAEANren epaia. Hector Matak hemendik aurrera eman beharreko urratsak azaltzen ditu. “Estatuan lehen aldiz aurkeztu dugu errekurtso bat Auzitegi Gorenari Europar Batasuneko Justizia Auzitegian epai aurreko auzia aurkez dezala eskatzeko. Helburua, guraso bakarreko familia bati ukatu zitzaion prestazioak Europako eta nazioarteko araudia betetzen duen ala ez zehaztea da, Gizarte Eskubideen Europako Gutunarekin bat datorren ala ez, bai eta gai horri buruzko Europako eta nazioarteko araudiarekin bat datorren ala ez”.

Abokatu horren iritziz, ELAren eskaera bermatzen duten forma eta funts aldeko arrazoiak daude. “Alde batetik formen gaia dago. Gure ustez, Auzitegi Gorena behartuta dago kontu horiek EBJAra eramatera, Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuak horretara behartzen duelako eta gaia juridikoki konpondu gabe dagoela ulertzen dugulako. Estatuko hainbat auzitegitan Auzitegi Gorenaren epaiarekin bat ez datozen hainbat epai daude. Gainera, ezin dugu ahaztu Auzitegi Gorenak berak gure jarrera politikoa oinarritzen duen boto partikular bat eman zuela”.

“Baina formez gain, arrazoi juridiko sakonak ere baditugu. Baliabidea diskriminazio hirukoitzean oinarritzen da. Lehenengoa, guraso bakarreko familietako adingabeen aurka; bigarrena, emakume langileen aurkako genero-diskriminazioa. Azkenik, diskriminazioa dago guraso bakarreko familien eta bi gurasoko familien artean”.

Barneko bidea, Europako bidea

Auzitegi Gorenak errekurtsoa onartzen ez badu edo ezesten badu, Konstituzio Auzitegira jo ahal izateko bidea irekita geratuko da, eta, ondoren, barne-bidea amaitu ondoren, Giza Eskubideen Europako Auzitegira jotzeko bidea. “Auzitegi Gorenak ez ditu errekurtso gehienak onartzen, baina, kasu honetan, gure errekurtsoa onartzeko arrazoiak sobera dituela uste dugu. ELA da horrelako kasu bat Europara daraman lehen sindikatua. Lehenik eta behin, juridikoki barneko bide judizialarekin amaitu behar da, gero Europako auzitegietara jo ahal izateko”.

Hector Matak argi duenez, ELAk guraso bakarreko familiek 24 asteko baimena izateko duten eskubidea aldarrikatzen jarraituko du. “Errekurritutako epaiak betikotu egiten du emakumeen diskriminazioa, eta, gainera, ukatu egiten du adingabeek bi gurasoko familietako alaben baldintza berberetan zainduak izateko duten eskubidea. Kasu honetan amaiera arte jarraituko dugu borrokan”.