NEGUKO BIDERAGARRITASUN PLANAK
“Neguko bideragarritasun-planak iruzur hutsa dira”

Igor San José, Gipuzkoako Industria eta Eraikuntza federazioko kidea
2023ko azaroaren 9a. Gipuzkoako Foru Aldundiaren prentsaurrekoa. Jakinarazi dute prest dagoela Neguko Bidezaintza Planaren operatiboa, eta planak ‘bide-sare nagusiaren eta bigarren mailakoaren segurtasuna eta mantentze-lanak baldintza egokietan egitea’ bermatuko duela. Zer dago argazki eta plan honen atzean?
Bada, segurtasun-bermerik gabeko iruzurrezko plan prekarioa. Hemen gero eta elur gutxiago egiten du. Bada, ez da ezer gertatzen, Aldundiak gero betetzen ez duen plan bat aurkezten du, eta kitto. Eta gero, elur asko egiten badu eta zerbait gertatzen bada, diputatua aterako da esatera ezustekoa izan dela eta errua herritarrena dela elurrarekin errepidera irteteagatik. Horrelako planak errepideen mantentze-lanez arduratzen diren baina gero planak bete ez arren horiekin poltsikoak betetzen dituzten enpresei diru publikoa injektatzeko makina bat dira.
Iruzurraz, prekarietateaz eta segurtasun-bermerik ezaz ari zara.
Elurra kentzeko makinekin argazkia egiten den eguna oso polita da, baina atzean salatu beharreko errealitatea dago. Elurra kentzeko makina gisa erakusten dituztenak ez dira horrelako makinak. Gehienetan, kamioiak errepideen mantentze-lanetarako erabiltzen dira urte osoan, eta elurra egiten duenean, pala batekin eta gatz-zabaltzaile batekin mozorrotzen dituzte. Baina ez dira elurra kentzeko kamioiak, ez daude horretarako prestatuta, eta arriskuak izugarriak dira. Kamioi horietako gehienak ez daude elurra kentzeko pala bat jartzeko edo tona asko gatz jasateko prestaturik, ezin dute pisu hori beren gain hartu. Kamioi horiek gidatzea oso arriskutsua da.
Urteak daramatzagu kamioi guztiak banan-banan aztertzen, eta denetarik aurkitu dugu: kamioi zaharkituak eta egoera txarrean, IAT iraungita edo kontrakoa dutenak, baimendutako gehieneko pisua gainditzen dutenak, legezko urteak gainditzen eta bikoizten dituztenak…
Egoera surrealistekin topo egin dugu. Adibidez, Gipuzkoan neguko bideragarritasun plana aurkezten dutenean argazkian agertzen diren kamioiak Araban antzeko plana aurkezten denean agertzen diren berberak izatea. Nik dakidanez, elurra kentzeko makina bera ezin da aldi berean Opakuan eta Deskargan egon, adibide bat jartzearren. Edo kamioi mamuak. Madrildik argazkirako ekartzen dituzte eta gero Madrilera itzultzen dira, inork horiei buruz inoiz besterik jakin gabe.
Eskerrak azken negu honetan elur gutxi egin duen, ez dut imajinatu ere egin nahi zer gerta zitekeen elurteak bata bestearen ondoren etorri izan balira.
ELAk urteak daramatza egoera hori salatzen. Zerbait egin al du Gipuzkoako Foru Aldundiak horren inguruan?
Ezer ez. Okerrena jarrera da. Iruzur hori guztia frogekin salatzen dugunean, eraso egiten digute. ELA Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurka dagoela esan eta kitto. Noski, ez-betetze horiek guztiak ELAren errua balira bezala. Gainera, badakigu kazetariak mehatxatu dituztela gure salaketen berri eman ez dezaten.
Esan dut ez dutela ezer egiten, enpresa esleipendunek pleguak ez dituztela betetzen jakin arren, zigortu beharrean berriro zerbitzu hori emanez saritzen dituztelako. Ezin dugu onartu zerbitzu publiko eta funtsezko hori etengabe urratzen jarraitzea, eta are gutxiago bizitza bakar bat arriskuan jartzea. Hori guztia, gainera, diru publikoarekin.
Eta bitartean, enpresak poltsikoak betetzen…
Gipuzkoako Foru Aldundiak milioi euro pila bat bideratzen du urtero Neguko Bideragarritasun Planera. Hala ere, enpresek gero ez dute diru hori kalitatezko zerbitzu batean inbertitzen. Urola Deba ABEEk egindako grebaren arrazoietako bat errepideen mantentze-lanetan lan egiten dutenen eta elurra egiten duenean garbi egoteaz arduratzen direnen segurtasuna izan zen. ABEE horretan zeuden bederatzi kamioietatik zazpik ez zituzten erabili ahal izateko beharrezko baldintzak betetzen. Edo Debagoienan enpresak berak, salaketa baten ondoren, aitortu zigun 14 kamioietatik 4 bakarrik zeudela ondo, gainerakoek arazoren bat zutela, eta horrek ez zuela komenigarri egiten kamioiak erabiltzea.
Hala ere, Aldundiak orain arte gertatutakoari buruz ikerketa zorrotzik egin gabe jarraitzen du. Kontratuaren baldintza-agiriek kamioiak zortzi urtetik gorakoa ez izatea eskatzen dute. Bada, gehienek eskatutako urteak gainditu edo bikoiztu ere egiten dituzte. Aldundiak ondo baino hobeto daki hori. ELA 2023ko azaroaren 22an bildu zen zerbitzu horretako arduradunekin, eta frogekin helarazi genizkien salaketa horiek guztiak. Zoritxarrez, gaur egun, bai langileei, bai erabiltzaileei laneko eta bideko segurtasuna lehenetsi eta bermatuko duen erantzunaren zain gaude.
Zoritxarrez, hainbat istripu eta arrisku-egoera gertatu dira.
Hala da. Azaldu ditugun arrazoi guztiengatik, makina mota horiek gidatzen dituztenen arriskua izugarria da. Ezin dugu onartu elurra egiten duen bakoitzean errepideak mantentzeaz arduratzen direnek bizitza arriskuan jartzea. ELAn argi dugu. Sektoreko enpresetan lan sindikala egiten jarraituko dugu, afiliatzen, antolatzen, mobilizatzen, eta, beharrezkoa denean, greba deitzen, orain arte bezala. Eta, bestalde, irregulartasun horiek guztiak dagokion tokian salatzen jarraituko dugu. Salaketa horiei esker, elurra kentzeko makina batzuk zirkulaziotik kendu ahal izan ditugu, bai langileentzat, bai bide-segurtasunerako arrisku larria sortzen baitzuten.