“Sindikalizazioa, antolaketa eta borroka dauden lekuetan eskubide gehiago eta hobeak daude”

CGTP-IN sindikatuak otsailean egin zuen sindikatuen arteko 15. Biltzarra, Seixalen. CGTP-INeko militantziak Tiago Oliveira aukeratu zuen idazkari nagusi hurrengo lau urteetarako. Oliveirak 43 urte ditu, kamioi astunen mekanikaria da, eta sindikalismoak Portugalen dituen erronkak aztertzen ditu. Erronka horiek, kasu askotan, Euskal Herrikoen antzekoak dira. ELAk zorterik onena opa dio Tiago Oliveirari bere ardura berrian, eta bi erakundeen arteko harreman estua nabarmendu du.

2024ko otsailean azken kongresua egin zenuten, ‘Langileekin, antolaketa, batasuna eta borroka’ lelopean. Zer garrantzi dute hiru elementu horiek –antolaketak, batasunak, borrokak– CGTPrentzat?

CGTP-INen 15. kongresua nazioko eta nazioarteko egoerari erantzuteko gidalerroak eztabaidatzeko eta sakontzeko une garrantzitsua izan zen. Ondorioak luze eta zabal eztabaidatu ziren hainbat hilabetez, eta, biltzarraren bi egunetan, adostasun zabala lortu zuten 10 federazio sektorial, 22 tokiko batasun eta afiliatu eta afiliatu gabeko 120 sindikatu ordezkatzen zituzten 700 ordezkari baino gehiagok.

Une erabakigarrian gaude. Kapitalak langileen eta haien eskubideen aurka egiten duen erasoa gero eta nabariagoa da, eta lantokietan sentitzen da. Horretarako, CGTP-INek eta langileek erantzun argia eman behar dute esplotazioaren hazkundeari aurre egiteko. Horregatik dira garrantzitsuak antolaketa, batasuna eta borroka.

Hiru elementu horiek konbinatuta bakarrik eman ahal izango dugu gure helburuak lortuko dituen erantzuna. Ildo horretan, CGTP-INek egitura sindikalik ez duten 2.000 enpresatan antolaketa indartzeko konpromisoa hartu du. Zeregin horrek hurrengo lau urteak eskatuko dizkigu, baina, dagoeneko identifikatuta dauden emaitzak eta sindikatuan ikusten ari garen hazkundea kontuan izanda, erabaki zuzena dela frogatzen ari da. Horregatik, antolaketa, batasuna eta borroka dira gure jardunbidea laburbiltzen duten elementuak.

2023ko ekainean Portugalek Borroka Egun Nazionala izan zuen. CGTP-INen leloa ‘Soldatak igo, eskubideak bermatu. Bizitzaren kostua handitzearen kontra’ izan zen. Borroka Egun Nazional horren aurretik hainbat mobilizazio eta greba egin ziren. Zer garrantzi dute mobilizazioek eta grebek soldatak igotzeko eta lan-baldintzak hobetzeko tresna gisa?

CGTP-INen, ditugun klase-sustraiak kontuan izanda, uste dugu lanaren eta kapitalaren arteko harreman desorekatuan aurrerapenak lortzeko funtsezko tresna dugula. Tresna hori borroka da, eta grebak garrantzi handikoak dira bertan. Gure esperientziak eta azterlanek erakusten dute sindikalizazio, antolaketa eta borroka gehiago izan diren lantokietan eskubide gehiago eta hobeak daudela.

Lanaren eta kapitalaren arteko liskar zuzenean, langileen borrokaren kontzientziazioan, antolatuta eta elkartuta, eraldatu ahal izango dugu inposatzen zaigun egungo gizarte-eredua. Gero eta kapital oldarkorragoaren aurrean, klaseen arteko konfrontazioa, borroka, funtsezkoa da, greba gisa edo beste modu batzuetan, eskubideetan eta aldarrikapenetan aurrera egiteko.

Europako langile guztiei eragiten dieten hiru faktore daude: aberastasuna gero eta esku gutxiagotan metatzea, lan-prekarietatea eta zerbitzu publikoen aurkako erasoak. Zer ondorio du erasoaldi neoliberal horrek Portugaleko langileentzat?

Azken hamarkadetan, lan-harremanak desorekatu eta kapitalera gero eta aberastasun handiagoa transferitu duten politikak aplikatu dira. Portugalen, 2001etik 2022ra bitartean, enpresen mozkinak % 31,1 hazi ziren, eta soldatak % 7,1 soilik. Horregatik uste dugu funtsezkoa dela langileek sortutako aberastasunaren banaketa bidezkoagoa. Langileek badakite soldatak nabarmen igotzeko gaitasuna dagoela, hemen bizi eta lan egiten dutenak duintasunez bizi ahal izan daitezen. Prekarietatearen aurkako borroka funtsezko esku-hartze eremua da sindikatuarentzat. Lan kontratu egonkorrak lortzeko borrokan ari gara enpresa askotan. Enpresek prekarietatea sustatzen dute lan-harremanak ahultzeko, soldata baxuagoak ordaintzeko eta langileak sakabanatzeko. Ildo horretan, ekintza-batasunaren aldeko esfortzua funtsezkoa da. Gobernuek zerbitzu publikoak erasotu dituzte. Gobernuan dauden alderdien –PSD eta CDS-PP– estrategia da, eta gastu publikoa murrizteko beharra, hau da, zerbitzu publikoak murrizteko beharra azpimarratzen duen Europar Batasunaren orientazio neoliberaletik dator.

Politika horren ondorioz, Portugalek langileen prekarietatea eta zerbitzu publikoetan eta Estatuaren funtzio sozialetan desinbertsio izugarria pairatzen ditu, hori guztia zerbitzuak sektore pribaturako deslokalizatzeko asmoarekin, makineria kapitalista elikatuz.

Martxoan hauteskunde legegileak egin ziren Portugalen. Aliantza Demokratikoak –koalizio kontserbadorea– irabazi zuen eta eskuin muturrak aurrerapen handia lortu zuen –laukoiztu egin zuen eserleku kopurua–. Zergatik izan dute eskuinak eta eskuin muturrak hain emaitza ona hautestontzietan?

Emaitzek gehiengo absolutuko gobernuaren aurkako jarrera argia erakusten dute. Aliantza Demokratikoa –PSD, CDS-PP eta PM– indar bozkatuena dela ere adierazi dute, haren ondoren PS, eta indar erreakzionarioenen eta eskuin muturrekoen botoen gorakada nabarmendu dute. Emaitza hori ezin da langileen arazo zehatzei ez erantzutetik eta gure herrialdeko bizi-baldintzak okertzetik deskonektatu.

Apirilean 50 urte bete dira Krabelinen Iraultzatik. Zer geratzen da iraultza hartatik? Beldurra galdu al zaio faxismoari? Zerk egiten du hain berezi Krabelinen Iraultza, garaiko beste diktadura batzuen erorketarekin alderatuta (Espainiako Estatua, Grezia eta abar)?

Apirilaren 25a faxismoaren garaian langileek Portugalen egindako borroka biziaren emaitza da, eta elementu sinboliko bat du: 1960ko hamarkadan Alentejoko eta Ribatejoko zelaietan 8 orduko lanaldia konkistatu zuten, eta, horren ondorioz, langileek, diktadura garaian, konfiantzazko jendearekin okupatu zituzten sindikatuak, eta 1970eko urriaren 1ean sindikatuen arteko erakunde bat eratu zuten, geroago CGTP-IN bihurtu zena.

Baina Portugalgo iraultza, berez, langileen indarrak aldaketa soziala nola markatzen duen erakusten duen adibide aparta da. Apirilaren 25a, diktadura eta gerra koloniala amaitzea eskatzen zuen altxamendu militarrarekin hasi zen. Baina langileak ez ziren isilik geratu, egun horretan bertan kalera atera ziren, eta astebete geroago, maiatzaren 1ean, iraultzaren aldarrikapenen erdigunera eraman zituzten langileen aldarrikapenak.

Hurrengo aldian, aparteko eraldaketak gertatu ziren: gutxieneko soldata nazionala ezarri, lanaldia murriztu eta kaleratzeak debekatu ziren, negoziazio kolektiboa, sektore estrategikoen nazionalizazioa, eskola publikoa, osasun-zerbitzu nazionala, nekazaritza-erreforma eta Portugal nazioarteko esparru juridikoan sartzea eta bakearen aldeko borroka, bloke politiko eta militar guztiak desegitea eta gerra koloniala amaitzea exijituz. Horregatik, Portugalgo iraultzak aparteko aurrerapenak eragin zituen klase-esparru hori zuen, eta langileak izan ziren protagonista eraldaketa horren aldeko borrokan eta ekintza kolektiboan. Horregatik, gaur egun ere, kapitalak eta indar erreakzionarioenek iraultzatik eratorritako aurrerapen eta balio horien aurrean jardun nahi dute.

Eskuin muturrak lekua irabazi du Europa osoan, baita Portugalen ere. Zergatik? Zer egin daiteke Portugaldik faxismoa geldiarazteko?

CGTP-Inen iritziz ezinbestekoa da langileen eta herriaren arazoei erantzutea. Soldata baxuen jarraipena, zerbitzu publikoen suntsiketa, karrera eta lanbideen errekonozimendurik eza izan dira eskuin muturraren haztegia. Langileen arazoei ez erantzuteak eskuin muturra eta diskurtso xenofobo eta erreakzionarioenak elikatu ditu. Beraz, eguneroko ekintza bizi- eta lan-baldintza hobeen aldeko borrokarekin jarraitzea da, langile etorkinak borroka horretan inplikatuz, klase-kontzientzia handituz eta, horrela, alderdi faxista horiek hazten eta elikatzen diren eremua mugituz.

Ekainaren 9an Europako Parlamenturako hauteskundeak egin ziren. Nola alda daitezke politikak botere finantzario eta ekonomikoaren aurrean gero eta mendekotasun handiagoa duen Europan?

Europako Parlamenturako hauteskundeek agerian utzi dute EBren norabide neoliberalak, federalistak eta militaristak sortzen dituen alderdien muina, eta kapital handiak sustatu dituen eta haren zerbitzura dauden indar erreakzionarioenen eta eskuin muturrekoen hazkundea. Baina ez zen espero hauteskunde hauek eta subiranotasuna EBri lagatzeko esparruak funtsezko aldaketarik ekarriko zutenik. CGTP-INen ustez, behar nagusia herrialde bakoitzeko langileen borroka eta ekintza indartzea da, bakearen balioak baieztatzeko, gerraren aldeko jarreraren eta karrera armamentistaren aurrean garapen nazionala bultzatzea eta EBren traben eta mendekotasunen kontra eta langileen eta herrien Europaren alde agertzea ezinbestekoa da.