Nafarroako 2024ko aurrekontua

Aurrekontu politika eta fiskalitatea aldatzeko eskatzeko elkarretaratzea egin du ELAk

2024/02/16
ELAko ehun bat militantek elkarretaratzea egin dute Parlamentuaren aurrean, UPN Nafarroako Gobernutik kanporatu zenetik hirugarren legegintzaldiaren hasieran aurrekontu eta zerga politika berdinarekin jarraitzen dugula salatzeko. Gainera, atzo Olaztiko Cementos Portlanden izandako laneko heriotzarekin, aurten Nafarroan 6 langile hil direla salatu dute, enpresek prebentzio araudia sistematikoki urratzen dutelako, etekin ekonomikoa plantillen segurtasunaren aurretik lehenesteko, eta Nafarroako Gobernuak uko egiten diolako kontrol neurri nahikoak ezartzeari.

ELAk elkarretaratzean salatu du Nafarroako Gobernuak (PSN, Geroa Bai eta Contigo-Zurekin) eta EH Bilduk onartuko duten aurrekontuak ez duela aintzat hartzen Greba Feminista Orokorrean zaintza sistema publiko, unibertsal, doako, kalitatezko eta erantzunkidetasunean oinarritutako baterantz aurrera egiteko egindako aldarrikapenetako bat ere. Nafarroan 72 egoitza daude, eta horietatik bi baino ez dira publikoak. Egoitza pribatu gehienetan egoitzen estatuko hitzarmena aplikatzen da, eta aurrekontu horietan ez da aurreratu ere egiten Nafarroako egoitzen lehen hitzarmenean, eta hori funtsezkoa da zerbitzuaren kalitatea eta lan-baldintzak hobetzeko.

Aurrekontu osoa ontzat emateko Nafarroako Gobernuak eta EH Bilduk sinatutako akordioak, aurrekontu osoaren % 0,07an baino ez du eragiten. 2020tik 5 aurrekontu akordio itxi dituzte Nafarroako Gobernuak eta EH Bilduk. Bost akordioetan errepikatu den gaietako bat azterlanak egiteko konpromisoak dira. Azterlan hauek urtez urte errepikatzen dira, eta batzuetan ez dira egiten ere. Zehazki, 4 ikasgaitan (fiskalitatea, pentsioak, hezkuntza-ratioak eta osasun pribaturako deribazioak) 12 aldiz ikasketak egiteko konpromisoa jaso dira, baina gaur egun ez da hobekuntzarik zehaztu. ELAk uste du formula honek okerreko mezua bidaltzen duela: aurrerapenak lortzen ari delako mezua bidaltzen da, baina konpromisoa ez da gai horiei irtenbidea ematea, baizik eta gaiak aztertzea besterik ez.

Aurrekontua austeritate-politikak baldintzatuta dago, eta uko egin zaio zerga erreforma egiteari diru bilketa handitzeko eta langileentzako fiskalitate bidezkoagoa ezartzeko. Gainera, 10 eurotik 1 zor publikora eta itzaleko bidesarietara bideratzeak eta estatuari egindako ekarpena % 31,7 handitzeak tarte txikiagoa uzten dio benetako gastura bideratzen den aurrekontuari. Horretaz gain, ELAk honako hau nabarmendu du:

  • UPN Gobernutik atera eta hirugarren legealdian bagaude ere, aurrekontu politika aldatu ez denez, Nafarroak oso urrun jarraitzen du Europan dauden gizarte babeseko parametroetatik. Osasunean eta hezkuntzan egindako inbertsioa 950 milioi hazi beharko litzateke Europako batez besteko gastua berdintzeko. Horrez gain, nabarmendu du bermatutako errentaren zenbatekoa % 50 baino gehiago handitu beharko litzatekeela LGSren erreferentzia berreskuratzeko, eta etxebizitzako aurrekontu arrunta murriztu egingo dela.

  • CEN, UGT eta CCOO berriro diru publikoarekin finantzatuko dira. Hori ez zen gertatzen UPNren garaiko hitzarmenen eskandalua izan zenetik, eta 2022an berreskuratu zen.

  • Etxebizitzara bideratuko den gastua, aurrekontu osoaren % 1,8 baino gutxiago izango da.

  • Administrazioko langileek erosahalmena galdu dute berriro, eta Osasunbideko langile guztientzat (sanitarioak eta sanitarioak ez direnentzat) ez da karrera profesionala ezartzen.

Honetaz gain, ELAk salatu du azarotik langile bat hil dela astero Nafarroan lan istripuz, azkenekoa, atzo Cementos Portlanden izandakoa. ELAk enpresen zigorgabetasunari eta erakundeen konplizitateari amaiera emateko eskatu du, eta, horretarako, NOPLOIri isunak jartzeko gaitasuna emateko eta lan ikuskaritzak handitzeko erabat kolapsatutako plantilla hirukoizteko eskatu du, Nafarroako lantokietako segurtasun baldintzak zorrotz kontrolatzeko.