ELAk balio handia ematen die sinatu diren 300dik gora enpresa-hitzarmen berriei

2014/07/16
ELAk sekula ez du negoziazio kolektibo sektoriala baztertu. Baina ez du esan, ezta etorkizunean esango ere, lehengo balio bera duenik; eta ez du baztertuko bestelako negoziazio kolektiboa borrokatzeko esparruetara jotzeko aukera. Hain zuzen, ELAk balio handia ematen die sinatu diren 300dik gora enpresa-hitzarmen berriei.

Joseba Villarreal eta Itziar Larrazabal, negoizaizio kolektiboaren arduraduna eta metala eta eraikuntza federazioko antolaketa buruak, hitzarmen kolektiboei buruzko hausnarketa egin dute gaur goizean Bilbon.

ELAko ordezkarien aburuz Rajoyren gobernuak 2012ko otsailean erreforma laborala erabaki zuenetik hainbat gauza aldatu da negoziazio kolektiboan:

  • Enpresa-hitzarmenen aplikazioa lehentasunezkoa da beste edozein esparrurekiko (estatala, autonomia erkidegokoa zein probintziala), garrantzi handieneko gaiei dagokienez.

  • Hitzarmen estatalek aukera ugari dute negoziazio kolektiboa egituratzeko, zer eta non negozia daitekeen erabakiaz.

  • Ondorioz, honez gero hitzarmen sektorial probintzialak ez dira derrigor bete beharreko minimoak.

  • Hitzarmenek zuten ultraaktibitate mugagabea urtebetera murriztu da, beste epemugaren bat hitzartu ezean.

  • Gainera, patronalak hainbat aukera du hitzarmenen salbuespenei edo ez aplikatzeari dagokionez, besteak beste ORPRICCE (EAEn hitzarmenak ez aplikatzeko eskariak ebazten dituen batzordea), zeinak aldebakarreko erabakiz derrigorrezko arbitrajea ahalbidetzen baitio. Alegia, patronalak bere esku dauka sinatu duena ez betetzeko tresna unilaterala.

Beraz, argi dago negoziazio kolektibo sektorialak ez duela zerikusirik iraganean ezagutu dugunarekin. Gobernuek patronalari desarautzeko, soldatak murrizteko eta defentsa kolektiboari erasateko bere estrategian behar dituen tresna guztiak eman dizkiote. Jakinik pribilegiozko kokapena dutela, ugazabek baliatu egin nahi dituzte legediak eskaintzen dizkien aukera guztiak eta negoziazio kolektiboa blokeatzea erabaki dute: iragandako urteetako soldatak izoztuaz, KPIaren erreferentzia deuseztatzeko asmoz eta sinatu dena aplikatuko dela berma dezakeen edozer sinatzea ukatuz.

Indarrezko posizio honetarako lagungarri da langabezia tasa altua, eta beronek mobilizazio sindikalerako ahalmenean duen eragina. CEOEk berak (Confebask bere kide da) inolako lotsarik gabe azaldu du: “espero daiteke erreforma laboralak erraztu egingo duela (...) soldatak igotzeko joeraren aldeko presioak apal mantentzea, harik eta soldata-kostuak doitzen jarrai dezagun (...) Prozesu hau oso garrantzitsua da, etekin enpresarialen bilakaeraren onerako baita”. Gainera, soldatak murrizteko patronalak abusuz erabiltzen du emandako bere ordezkaritza; botere politikoak ez dio eskatzen bere ordezkaritza egiaztatzerik. Egoera hau, gure ustez, onartu ezinekoa da.

Orain arte negoziazio sektorialean gertatu denetik hainbat ondorio atera dezakegu:

  • ELAk sinatu ez dituen hitzarmen sektorialek bi ezaugarri dituzte: batetik, iragandako urteetako soldatak izoztea onartzen dute, eta bestetik, ez dute klausularik jasotzen hitzarmena aplikatuko dela bermatzeko; hots, patronalak ORPRICCE modu unilateralean erabiltzerik ez dute eragozten.

  • ELAk sinatu dituen hitzarmen sektorialetan, aldiz, iragandako urteetako soldatak ez dira izozten; soldata igoeraren erreferentzia KPI da, eta ekidin egiten du, klausula jakinen bidez, patronalak ORPRICCEk ahalbidetzen duen derrigorrezko arbitrajera aldebakarreko erabakiz jotzea. Soldata jaitsierari men egitea ez da soilik galera ekonomiko bat; gainera, enplegua suntsitzearen alde egitea da. Ez dago arrazoirik, interes patronal hutsetik harago, soldata jaitsiera onartzeko.

Azken puntu hau nabarmendu nahiko genuke, ORPRICCE eta enpresek bera modu unilateralean erabiltzea benetan eragozten duten klausulak:

  • Horrelako klausularik ez duten hitzarmenak sinatuta ez da hauek ez aplikatzea blindatzen, mugatzen edo eragozten. Erreformek indarrik gabe utzi dituzte lehengo legediaren arabera ezarritako klausulak.

  • Gipuzkoako papergintzan hitzartu zen klausulak patronalak ORPRICCE erabiltzeko aukera blindatu, mugatu edo eragozten duela esatea ez da egia.

ELAk sekula ez du negoziazio kolektibo sektoriala baztertu. Baina ez du esan, ezta etorkizunean esango ere, lehengo balio bera duenik; eta ez du baztertuko bestelako negoziazio kolektiboa borrokatzeko esparruetara jotzeko aukera. Hain zuzen, ELAk balio handia ematen die sinatu diren 300dik gora enpresa-hitzarmen berriei.

Gure iritziz, hankasartze larria da negoziazio kolektiboaren estalduraren arazoa konpontzen saiatzea patronalaren inposizioak ontzat ematen duten hitzarmenak eginez, gainera hauek aplikatzeko bermerik ezarri gabe.

Bizi dugun egoera larria argi, bustiaz eta egia esanaz azaltzen ari da ELA. Beste aldera begira jartzeak edota akordioak sinatzeak ezer gertatu ez bailitzan, legeak patronalari nahi duen guztia ematen dion artean (orain beste erreforma laboral bat ari da eskatzen), sindikalismoa ezdeusa izatera eramango luke. Ziur gaude indar-erlazio egokiagoa landuz gero -mugimendu sindikalak erronka honi ezin dio muzin egin-, erreforma laborala enpresetatik kanpo utz daitekeela. Premisa hau aintzat hartu gabe sindikalismoak ez du etorkizunik izango, baldin eta zinezko helburua lan-baldintzak enpresarioaren erabaki unilateralaren esku egon daitezen saihestea bada. ELA arazo bat da lan munduan prekarietatearen hedapenari aurre egin nahi dion heinean; batzuk, hitz hutsen mozorroaz, argi ikusten dute sindikalismoaren eginkizuna interes patronalak laguntzea dela.

Negoziazio kolektiboa soilik sektoreetan garatzea onartuz gero -erreformak eta langabeziak patronalari ematen dion indarra medio zeharo ahuldu diren esparruetan-, gero eta lerratze sindikal argiagoa gertatuko da, patronalaren posizioetaraino makurtu arte. Estrategia horrek ez du geldiarazten soldaten jaitsiera, ezta errealitate berria ere: langile pobreak. Erreformak horretarako egin dituzte, eta mugimendu sindikalak horri egin behar dio aurre.