Eusko Jaurlaritzaren aurrekontua % 1 baino ez da handituko 2023an
Eusko Jaurlaritza “ahal duena baino gutxiago gastatzen” ari dela adierazi du Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusiak, “gizarte premiei erantzun gabe eta Petronor edo Iberdrola bezalako enpresen gustuko politikak eginez, urrezko bihurtzen ari direnak gure poltsikoak arpilatzen eta krisi ekologikoa areagotzen”. Hala adierazi du sindikatuko buruak Azterkete Bulegoak egindako Aurrekontuei buruzko Txostenaren aurkezpenean. Izan ere, ziurtatu du Eusko Jaurlaritzak nahiago izan zuela 2021eko itxierako 800 milioi euroko superabita ez inbertitu, gizarte premia handiak asetu gabe.
2023rako aurrekontuen proiektuari dagokionez, ELAko idazkari nagusiak gezurtatu du 'aurrekontua hedakorraren' Jaurlaritzaren propaganda. “2023rako % 1 baino ez da handituko aurreikusitako aurrekontua, 2022rako aurreikusitakoarekin alderatuta. Azpiazu sailburuak iragarritako 8,7ko igoeratik urrun”. Adibidez, 2022an inbertituko duena baino 220 milioi euro gutxiago bideratu ditu Osasunera.
Gainera, Lakuntzak nabarmendu du Urkulluren Gobernuak uko egin diola erreforma fiskala bultzatzeari, eta horrek, diru sarrerak uste baino gehiago hazten ari diren arren, zor publikoa handitzen jarraitzea eragiten duela. Ondorioz, 2024rako arau fiskalen itzuleraren aurrean, etorkizunean murrizketak gertatuko dira gizarte arloan.
Aitor Murgia ELAko Azterketa Gabineteko kideak nabarmendu duenez, aurrekontu proiektuek aldaketa handiak izaten dituzte onartu ondoren, eta, beraz, funtsezkoa da azken urteotakoa aztertzea. Horrela, itxitako azken ekitaldiak, 2021ekoak, erakusten du Eusko Jaurlaritzaren helburua ahalik eta gutxien gastatzea izan zela, Covid-19aren pandemia bete-betean izanagatik ere. Osasun larrialdiaren eta gizarte krisiaren testuinguruan, Gobernuak 800 milioi eurotik gorako superabitarekin itxi zuen aurrekontua. Aurrekontuan jasotakoarekin alderatuta, 170 milioi baino ez zen handitu gastua, aurreikusitakoa baino 2.213 milioi euro gehiago jasota ere. “Askoz gehiago egin zezakeen gizarte premiei erantzuteko, baina ez zuen nahi izan, ez diru faltagatik”.
Era berean, Murgiak kritikatu du Osasunera (4.627 milioi) eta Hezkuntzara (3.407 milioi) bideratutako aurrekontu eskasa. Izan ere, Europako batez bestekoarekin parekatzeko, 2.050 eta 677 milioi euro beharko lirateke, hurrenez hurren. Etxebizitzako aurrekontu txikia ere salatu du (180 milioi euro baino ez), eta ziurtatu du betikotu egin direla gizarte prestazioetako diru sarreretako murrizketak (200 euro baino gehiagoko murrizketa hilean).
Horren guztiaren ondorioz, ELAren Azterketa Bulegoko kideak adierazi du Eusko Jaurlaritzak ekonomian duen benetako pisua murriztu egin dela, “2022an BPGren % 15 izatetik 2023an % 14,4 izatera igaro baita”.
Bestalde, Leire Gallegok, ELAko Batzorde Exekutiboko Gizarte Ekintzako arduradunak, azaldu ditu aurrekontuen arloan egindako sindikatuaren dekalogoa (txostenean guztiak).
Horien artean, Gallegok nabarmendu du premiazkoa dela enpresen irabazien gaineko eta ondareen gaineko zergak handituko dituen erreforma fiskala; besteak beste, sozietateen gaineko mozkinen % 25eko gutxieneko tasa ezartzea proposatzen du sindikatuak.
Bestalde, Gizarte Ekintzako arduradunak eskatu du Osasunean eta Hezkuntzan egindako inbertsio publikoa Europako batez bestekoarekin parekatzea, eta etxebizitzaren aurrekontua hamar bider handiagotzea. Baita atzera egitea ere errenta bermatuaren zenbatekoetan aplikatzen ari diren murrizketetan eta DSBEren erreforman; abiapuntu gisa, proposatu du Euskal Herriko Gizarte Eskubideen Gutuneko pobreziaren eta gizarte bazterkeriaren aurkako ILPa hartzea.
Horiekin batera, Gallegok adierazi du beharrezkoa dela Eusko Jaurlaritzak trantsizio ekosozialerako funts publiko bat sortzea, 2.300 milioi eurokoa, aurrekontuaren analisia genero ikuspegiarekin eta parte-hartze sozialarekin egiteko konpromisoa hartuko duena, eta negoziazio kolektiboko mahaietan Eusko Jaurlaritzaren zerbitzura dauden langileen lan baldintzak adostuko dituena.