Prekarietateak hil eta gaixotu egiten duela salatzeko manifestazioa Eusko Jaurlaritzaren aurrean

2021/01/15
ELA, LAB, STEILAS eta ESK sindikatuek performance bat egin dute Bilbon eta Iruñan, lan-istripuen hazkundea publikoki salatzeko (prekarietatea dela eta, neurri handi batean) eta erakundeei pertsonen osasuna eta bizitza lehenesten ez dituzten politiken norabidea aldatzeko eskatzeko. Dozenaka sindikatu-militantek, doluz jantzita, ehorzketa simulatu dute. Bilbon, hileta-segizioa Moyua Plazan bildu da, eta manifestazioa egin du Eusko Jaurlaritzaren egoitzara (Kale Nagusia 85). Han utzi dute hilotza, eta krabelin gorriz estali dute. Era berean, ke gorri pote batzuk ireki dituzte, prekarietatearen eta segurtasun neurrien faltaren ondorioz lanean bizia galtzen duten gizon eta emakume errugabeen odola irudikatzeko. Azkenik, deialdia egin duten sindikatuetako ordezkariek bilera bat eskatu dute Idoia Mendia lehendakariorde eta Lan eta Lan sailburuarekin, laneko segurtasun eta osasun arloan dituzten proposamenen berri emateko.

Sindikatu horiek salatu dutenez, jarduera ekonomikoaren geldialdiak (koronabirusaren testuinguruan) eta horren ondoriozko krisi ekonomikoak ez dute geldiarazi lanean istripua izan eta/edo hildako langileen odolustea; izan ere, 2020an Hego Euskal Herrian gutxienez 65 pertsona hil dira lan-istripuan (55 EAEn eta 10 Nafarroan) eta Joaquín Beltran desagertuta dago Zaldibarko zabortegian otsailaren 6tik. Bestalde, ez dakigu zein den laneko gaixotasunen ondorioz hildako pertsonen datua, ez baitago horri buruzko estatistika ofizialik; hala ere, azterlan guztiek adierazten dute ehunekoak nabarmen gainditzen duela lan-istripuen ondorioz hildakoen ehunekoa. Gutxienez 24 pertsona hil dira amiantoak eragindako gaixotasun profesionalen ondorioz, eta ez dakite zenbat langile hil diren koronabirusaren ondorioz.

Izan ere, Europan, Hego Euskal Herria da koronabirus bakoitzeko hildako gehien izan dituen herrialdea, Belgikaren ondoren. Azaroaren 30era arte, 4007 pertsona hil dira Heho Euskal Herrian: 3036 EAEn eta 971 Nafarroan.
Guztira, 1430 pertsona hil dira zaharren egoitzetan, sindikatuek sektore horretako prekarietatea salatzen urteak zeramatzatenean. Pandemiak nabarmenago utzi ditu adinekoen egoitzetan zeuden gabeziak. Diru publikoarekin finantzatzen dira, baina gehienak enpresa pribatuek kudeatzen dituzte. Ekuazio horren emaitza prekarietate handiagoa da langileentzat eta erabiltzaileentzat.
Gauza bera gertatzen da beste sektore batzuekin, hala nola osasungintzarekin, soziosanitarioarekin, elikadurarekin, garbiketarekin edo garraioarekin. Sektore horiek guztiak oso feminizatuta eta pribatizatuta daude, eta babesgabetasun eta prekarizazio handia jasaten dute beren lan-baldintzetan, hala nola behin-behinekotasunean, kontratazio partzialean, txandakatze-indize altuetan edo babes-baliabide faltan.


ELA, LAB, STEILAS eta ESKren ustez, datuak eskandalagarriak eta onartezinak dira, eta agerian uzten dute EAEko eta Nafarroako gobernuek lan-prekarietatearen eta Covid-19aren aurka izan dituzten estrategiak ez direla funtzionatzen ari. Laneko arriskuen prebentzioaren eta laneko segurtasunaren arloko politiketara bideratutako aurrekontu-zuzkidura ia hutsaren hurrengoa da, eta agenda politikoan gai hori lehentasunezkoa ez dela islatzen du. Hala ere, lan-istripuak eta kutsatzeak areagotu egin dira, eta jendearen osasunarekin eta bizitzarekin jolasten jarraitzen dute, bai kalean, bai lantokietan. Sindikatu horiek eskatzen dute arlo horretako politika publikoen norabidea aldatzea eta osasuna eta bizitza beste guztiaren aurretik jartzea.

 

SINDIKATUEN ESKAERAK

Egoera larria dela eta, ELA, LAB, STEILAS eta ESK sindikatuek neurri hauek eskatu dizkiete EAEko eta Nafarroako gobernuei:

  • Enpresen gaineko kontrol handiagoa. Lantokietako osasun- eta prebentzio-neurrien jarraipen egokia egiteko, ezinbestekoa da Osalan/ISPLN eta Lan Ikuskaritzako langileak Europako batez bestekoarekin parekatzea. Praktikan, teknikarien kopurua gutxienez 100 gehiago da EAEn, eta beste 50 gehiago Nafarroan. Halaber, Nafarroako Gobernuak Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzaren arloko eskumenak berreskuratu behar ditu.

  • Mutuen eta prebentzio-zerbitzuen publifikatzea. Pandemia honetan ez dira eraginkorrak izan osasunaren ikuspegitik.

    Kontrol- eta jarraipen-ekintza gehiago egitea, alturan erortzeko, harrapatzeko edo elementu kantzerigeno eta mutagenoekin lan egiten dituzten enpresetan araudia betetzen dela egiaztatzeko.

    Prebentzio-arloan zehapena jaso duten enpresekin kontratatzeko debekua.

    HEHko enpresa guztietan arrisku psikosozialen ebaluazioak egiteko betebeharra, pandemiak langileen baldintza psikosozialak are gehiago larriagotu dituela kontuan hartuta. Horretarako, bi urteko epean, enpresa guztiek izan beharko dute gutxienez arrisku psikosozialen ebaluazio bat eta gabeziak daudenean neurriak ezarri beharko dituzte. Osalan/ISPLNko teknikariek egingo dute betetze-mailaren jarraipena.

 

IRUÑAN ERE BAI

Bestalde, Iruñean, antzeko ekitaldi batean, hileta-segizioa Parlamentutik Nafarroako Gobernuaren egoitzaraino joan zen, Karlos III.ean. Bertan, sindikatuetako ordezkariek bilera bat eskatu zuten Manu Ayerdi Ekonomia eta Enpresa Garapeneko sailburuarekin eta Santos Indurain Osasun sailburuarekin, Bilboko helburu berberekin.