Agendan zorraren auditoria eta erreforma fiskala jartzea
Pandemiak ekarri zuen diru sarrera publikoen beherakada zor horren igoerarekin konpentsatu zuten erakundeek, eta uko egin zioten enpresek irabaziengatik ordaintzen dituzten zergen igoera bezalako neurriak aplikatzeari. Kapitalari eta enpresa-irabaziei zergak gehitzeko neurri horiek eskatzen ari dira Nazioarteko Diru Funtsa bezalako erakundeak ere, eta jakin badakite zorraren arazoa gero eta handiagoa (eta jasangaitzagoa) bihurtzen ari dela, ez bakarrik Hegoaldeko herrialde globaletan, baita herrialde aberastuetan ere.
Gaiaren garrantziaz jabetzeko, 2021aren amaieran Espainiako Estatuko zor publikoa 1,42 bilioi eurokoa zen, urte horretako ekoizpenaren balio osoa baino gehiago (BPGaren % 118,3 zen). Azken bi urteetan, hau da, 2019tik 2021era, zor publikoaren igoera 200.000 milioi eurokoa izan da estatu espainiarrean, eta are gehiago, gainera, Espainiako Estatuak Europako Funtsengatik jasoko omen dituen 70.000 milioiak baino; izan ere, horien gainean, gaitz guztiak konponduko dituzten itxaropen faltsuak sortu dira.
ELAk behin baino gehiagotan adierazi du zor publikoa jazarpen tresna dela, eta austeriate politikak eta murrizketa sozialak inposatzeko balio duela. Hori oso ondo ikusten da bai Europar Batasunean, non Europako Funtsak jasotzeko politika jakin batzuk aplikatzeko konpromisoa hartu behar den (pentsioen murrizketak, lan-erreforma ez indargabetzea, etab.), bai beste leku batzuetan, Argentinan kasu, non NDFren maileguen baldintzazkotasuna aplikatzen jarraitzen den.
Latinoamerikako Zor Ilegitimoen Abolizioaren aldeko Batzordeak (CADTM-AYNA) aurreko hilabetean Mexiko Hirian egin zuen bere azken bilera, Munduko Gizarte Foroaren aurretik. Bilera horretan parte hartzeko aukera izan dugu Latinoamerikako hainbat herrialdetako arduradunekin batera, eta, beste behin ere, gai estrategiko baten aurrean gaudela egiaztatu dugu.
Herri boterea eraikitzea, legez kanpoko zorra deuseztatzeko gizartea mobilizatzea eta sistemaren oinarria errotik aldatzea, zerga erreforma progresibo handi bat bezalako neurriak sartuz, politika horiek aldatu nahi ditugunok dugun zeregin nagusia da. Mobilizazio sozialik gabe ez da sakoneko aldaketarik izango, eta hori ondo baino hobeto dakigu. CADTM-AYNAren bileran partekatu den errealitateak erakusten digu gai honetan oso esperientzia interesgarriak eta positiboak daudela mobilizatzeko. Artikulu honetan bi aipatuko ditugu.
Argentinan, milaka pertsona mobilizatzea lortu da, behin eta berriz, iazko abendutik hilero herrialdeko hainbat lekutan egindako manifestazioetan, Gobernuak Nazioarteko Diru Funtsarekin 45.000 milioiko mailegua itzultzeko lortutako akordioari uko egiteko.
Puerto Ricon, eredu kolonial baten pean bizi dena, 2016. urteaz geroztik, Herritarren Frontea egoera salatzen ari da zorraren ikuskaritzagatik. Puerto Ricoko gobernua porrot prozesu judizial batean dago orain dela 5 urte, eta Batzar batek, gobernutik kanpo, aurrekontuei buruzko erabakiak hartzen ditu. Hartzekodunentzat oso onuragarriak diren akordioak sinatu ditu, eta, aldi berean, murrizketa sozial oso gogorrak ezarri ditu. Zorraren auditoretzaren aldeko mobilizazio sozialak oso gogorrak izaten ari dira.
Egungo testuinguru ekonomikoan, non hazkunde ekonomikoaren aurreikuspenak beherantz berrikusten ari diren, eta interes tasen igoera, oraindik ere ez oso esanguratsua, hasi den, finantza krisi orokor berri baterako elementu guztiak daude, interes-tasen igoeraren bide horretan aurrera egiten bada.
Hobe litzateke krisi hori lehertu arte ez itxarotea, zorraren etengabeko hazkundearen bidez gastu publikoa finantzatzearen iraunkortasunik eza eztabaida publikoaren erdigunean jartzeko. Ez badugu nahi datozen urteetan murrizketa gehiago egitea zor publikoa oso handia dela argudiatuz, gai izan behar dugu agenda markatzeko, non zorraren auditoria eta erreforma fiskal progresiboa bezalako gaiek leku zentrala izan behar duten.