EAE-ko biztanleriaren % 22,3 ongizaterik ezeko egoeran dago

Eusko Jaurlaritzak errealitatearen bertsio partziala eta interesatua eman du, adierazle batzuen bilakaera kezkagarria erakusten duten datuak ezkutatzen saiatuz. Eusko Jaurlaritzak egiten duen Inkestaren alde interesgarrienetako bat, beti ELAk egindako azterketa-puntu nagusia izan dena, ongizaterik ezeko arrisku-egoera deritzona modu homogeneoan neurtzen duena da. Horrela ulertzen dira ohiko gastuei aurre egiteko baliabide ekonomiko nahikorik ez dutenak, gastu horiek beharrezkotzat jotzen baitira gizarte jakin batean espero diren gutxieneko ongizate- eta erosotasun-mailei eusteko. Praktikan, gizarte horren bizimoduan, ohituretan eta jarduera arruntetan parte hartzeko aukera ematen dutenak dira, baldintza minimoetan bada ere ".

Bada, Eusko Jaurlaritzaren Inkestak adierazten du 2022an ongizaterik ezaren tasa biztanleriaren %22,3ra igo dela (482.720 pertsona egoera horretan egongo lirateke), 2020ko %19,6aren aldean. 2008tik izandako mailarik altuenean gaude (2018ko datuekin berdinduta). 2008tik, pobrezia-tasa ia 6 puntu igo da, eta 2022an, EAEn, 2008an baino 130.000 pertsona gehiago zeuden egoera horretan.

Ongizate eza hainbat irizpideren araberakoa da. Irizpide horiek erakusten dute pertsonek ezin dituztela beren oinarrizko premiak modu duinean bete. Elikadura-arazo larriak izan zituzten 40.000 pertsona egon ziren 2022an (2020ko datu ia bera), eta neguan tenperatura egokia mantentzeko arazoak izan zituzten pertsonen ehunekoa %18,4 igo zen. 178.000 pertsonak pairatu zuten energia-pobrezia.

Familiek bizitzaren kostuaren garestitzeari aurrezkiaren bidez aurre egin behar izan diote, eta inkestak errealitate hori erakusten duten datuak ematen ditu. Ustekabeko gastuei aurre egiteko gaitasunik ez duten pertsonen kopurua %18 igo da 2020tik 2022ra. Hau da, EAEko bost pertsonatik batek ez du ustekabeko gastuei aurre egiteko adina aurreztu. Aurrezkien balioak euskal gizarte osoan %24 egin du behera aldi berean, eta horrek eragin du pertsonen %20 aurrezkirik gabe egotea.

Inkestak azken urteko Euriborraren ondorioak islatzen ez dituen arren, 2022an 90.000 pertsona inguruk ez zituzten alokairuak, kredituak, hipotekak edo ordainagiriak ordaindu. Horrek pentsarazten du kopuru horrek nabarmen egin duela gora azken urtean, eta datozen hilabeteetan ere hala jarraituko duela.

Azkenik, azpimarratu behar da Inkestak berak erakusten duela Eusko Jaurlaritzak aplikatzen dituen gutxieneko diru-sarrerak eta bestelako gizarte-prestazioak bermatzeko politikak ez direla nahikoak. Aurretiko pobrezia-egoeran dauden pertsonen %54,7k pobrezian jarraitzen du gizarte-prestazioen sistemaren estalduraren ondoren. Soilik pertsonen %45,3k uzten dio "pobre" izateari, %24,5ek ez du inolako prestazio ekonomikorik, eta gainerako %30,2k prestazioren bat jasotzen du, baina pobrezia-egoeran jarraitzen du. Horregatik, pertsonei gizarte-prestazioak eskuratzen lagundu behar zaie, bai eta DSBEaren zenbatekoa nabarmen hobetu ere, ELAk eskatzen duen bezala. Horrela planteatzen dugu Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartaren pobreziaren eta gizarte-bazterkeriaren aurkako ILPan.