Europako funtsak gutxien behar dutenen esku

2020/10/12
Suspertze eta Erresilientzia Mekanismoaren funtsek baldintza- eta konplexutasun-maila handia dute. Hala eskatzen duten herrialdeek erreformak egin beharko dituzte pentsioen, lan-merkatuaren edo aurrekontu-egonkortasunaren arloetan. Gainera, egiten diren inbertsioek bat etorri beharko dute Europar Batasunaren proiektu estrategikoekin, herrialdeen benetako beharrizanen gainetik. Energia eta telekomunikazio sektoreei lotutako enpresa eta multinazional handiei mesede egingo dien funtsa izango da.

 

Joan den irailaren 17an, Ursula Von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak Next Generation EU (NGEU) programaren zutabe nagusia aurkeztu zuen, Suspertze eta Erresilientzia Mekanismoa (SEM), 672.500 milioi euroko zenbatekoarekin (360.000 milioi maileguetan eta 312.500 milioi itzuli behar ez diren transferentzietan). Espainiako estatuari esleitutako NGEUren transferentzia gehienak (72.000 milioi euro) mekanismo horren eskutik etorriko dira. Hala ere, funts horiek eskuratzea zeharo baldintzatuta egongo da.

 

SEMren finantzaketa lortu ahal izateko, Europako Batzordeak gida bat proposatu du, non herrialde bakoitzaren berreskuratze- eta erresilientzia-planek izan behar dituzten funtsezko alderdiak zehazten diren.

 

Horietako lehena funtsen xedea da. Estatuek ezin izango dute finantzaketa lehentasunezkotzat jotzen dituzten arloetara bideratu, hala nola osasunera, hezkuntzara edo gizarte-prestazioetara. Europako Batzordeak 7 arlo proposatu ditu, eta horietan inbertitu beharko dute herrialdeek, lotura zuzena dutenak azken urteetako EBren proiektu estrategikoekin. Trantsizio ekologikoari edo digitalizazioari lotutako proiektuak, hala nola teknologia garbi eta berriztagarrien erabilera, banda zabala eta 5G, administrazio publikoaren digitalizazioa edo garraio jasangarria. Gutxienez proiektuen % 57a arlo horietara bideratu behar dira. Esan daiteke funtsen onuradunak sektore horiei lotutako enpresa handiak eta multinazionalak izango dira.

 

Beste alderdi garrantzitsu bat funtsak eskuratu nahi dituzten herrialdeek egin beharko dituzten erreformak dira. Batzordeak adierazi duenez, MRR eta Europako Sei-hilekoa berez lotuta daude, eta, nahiz eta Aurrekontuen Egonkortasunerako Ituna etenda egongo den 2021erako, proiektuek 2019ko eta 2020ko Europako Sei-hileko gomendioak jaso beharko dituzte. Espainiako Estatuaren kasuan, adibidez, pentsio-sistemari eta lan-merkatuari eustea eta epe ertaineko aurrekontu-oreka ahalbidetuko duten zerga-politikak garatzea, betiere gastu publikoa murriztera bideratuta.

 

Herrialdeek aurre egin beharko dioten beste erronka nagusietako bat planak diseinatzeko orduan duten konplexutasuna izango da. Plan guztiek helburu eta xede jakin batzuk izan behar dituzte, hertsiki bete beharreko denbora-mugarriak ezarriz. Aurrekoa ez lortzeak funtsak itzultzea ekar dezake, eta hori kolpe latza izan liteke herrialde eskatzaileen ekonomientzat.

 

Gainera, kasurik onenean, finantzaketa 2021eko lehen seihilekoan iritsiko litzateke, baina Europako Kontseiluan eta Parlamentuan aurkitutako jarreren arabera, ez dirudi 2021eko bigarren seihilekora arte iritsiko denik.

 

Pedro Sanchezen gobernuak ez du lan erraza izango, 140.000 milioi euroko proiektuak garatu beharko baititu eta lehen zirriborroak hilaren 15a baino lehen aurkeztu. Aste honetan emango dira ezagutzera Gobernuaren planak. Hala ere, Iñigo Urkullu lehendakaria izan da proposamenak bidali dizkion lehena. Duela egun batzuk, Eusko Jaurlaritzak Europako funtsetatik finantzaketa lortu nahi duten proiektuen taula bat filtratu zen, guztira 10.228 milioi eurokoa 2020-2024 aldirako. Proiektuen artean, AHTaren hainbat obra (2.712 milioi) eta trakzio-proiektu publiko-pribatuak nabarmendu behar dira, Iberdrola edo Petronor bezalako enpresa handien esku diru publikoa jarriko dutenak, 2.000 milioiko balioarekin.

 

Bizi dugun ezohiko egoera honetan, onartezina da baliabide publikoak proiektu pribatuetara eta trantsizio ekologiko eta justu baten alde egitetik urrun dauden ereduetara bideratzea.