Sindikatu eta dendari eta kontsumitzaileen elkarteak dendak jai egunetan zabaltzearen aurka
Agiria:
Euskal Autonomia Erkidegoan ezarri nahi izan dizkiguten lege-aldaketak eta guzti, gure arteko "itun" bati eutsi diogu azken urteotan, eta horrela, orain arteko ohiturei jarraikiz gure sektorea orekan mantendu ahal izan dugu. Hala, esparru honetan lan-baldintzak errespetatu dira orokorrean, bai merkataritzako langileenak, bai dendetako ordutegi- eta egun-liberalizazioaren eraginpeko beste sektore batzuetako langileenak (autonomoak eta besteren konturako langileak).
Baina denek ez dute oreka hori gogo onez onartu nahi izan. Kate handiek, zenbait erakundek eta kargu publikok urtero-urtero gogorarazten digute zein den beren asmoa: merkataritzako ordutegia liberalizatzea; eta hortaz merkatariak bultzatzen dituzte dendak irekitzera, salmentak ugalduko dituztelako gezurrezko promesak emanez. Asper-asper eginda gaude beti merkataritza-kate handien eta multinazionalen alde egiteaz. Gu beti limurtu nahi gaituzte esanez denda txikien salmentak ugalduko direla, igande eta jai-egunetan irekiz gero. Baina etsigarria da ikustea nola hiriak eta merkatalguneak kate handien beharrizanen arabera diseinatzen dituzten, herri eta auzuneetan denda ugariak eta askotarikoak sustatu beharrean. Azken horiek bai ematen dizkietela enplegu egonkorra eta zerbitzua langileei eta auzokideei. Nahikoa da gezurrak esan eta jendea manipulatzeaz! Enplegua eta salmentak ez dira handituko dendak beti irekita edukitzeagatik, baina horretara eraman nahi gaituzte edozein aitzakia jarriz, dela aparteko gertaerak, dela turismoa, dela ikasleak; baina beti kate handien interesei begira. Guk nahi ditugun hiriak beraietan lan eta bizi direnen neurrira egindakoak dira.
Hala ere, gaurko egunean Euskal Autonomia Erkidegoko merkataritza-sektorearen oreka mehatxupean dago berriro. Hala da, elikadura-sektoreko kate handiak, batik bat, Carrefour Express, Supercor (Corte Inglés) edo Coviran, ari izan dira apurka-apurka irekitze-eredu bat hedatzen gure lurraldean zehar, urteko egun guztietan irekita egoteko, egun osoz. Kezkagarria da horietako batzuk merkatari txikiak izatea (batzuetan marka handiek ariete moduan erabiltzen dituzte, eta ez dira konturatzen kate eta erostetxe handiekiko elkarlan horren ondorioz ordutegi-liberalizazioa datorrela, eta denda txikien salmentetan gainbehera latza). Gero autonomo edo merkatari txiki horiek, beren aldetik, enplegatuak —beharrak hartaratuak— kontratatzen dituzte baldintza prekarioetan; eta horren eraginez beste denda batzuk itxi beharrez daude, sektoreko biziraupena eta eskubideak errespetatzen dituztenak, enpleguaren zati handi bat kolokan jarriz.
Kontsumitzaile gisa dugun erantzukizunari berariazko deia egiten diogu. Gure erosketak egiteko ordutegiak behar bezain zabalak dira, eta jabetu behar gara zer eta noiz erosten dugun. Langileon artean elkartasuna eta begirunea nagusi izan ezean, nekez lortuko dugu gizarte zuzen bat, ezta gizatalde bakoitzeko eskakizunak ere (emakumeak, gazteak, pentsiodunak, langabeak, sektore publikoko eta pribatuko enplegatuak). Eta, horregatik, ez ditugu sustatu behar kontsumismo basatiko ereduak, multinazionalen jabe bakan batzuen mesedetan.
Orain arriskuan dagoena elikadura-merkataritzaren sektorea da, baina bide horretatik aurrera joanez gero, merkataritza-sektore guztiak lerratuko dira enpresa eta banaketa-kate handietara, eta horren ondorioz gure herri, hiri eta auzoak hutsik geratuko dira, eta lan-baldintzak lehen baino prekarioagoak bihurtu.
Horregatik guztiagatik kontzientziazio eta salaketa-kanpaina bati ekingo diogu, denok batera jokatzeko —merkatariak, langileak eta kontsumitzaileak—. Horrela, gure plataformaren ikurra eramanez edo dendako atean jarriz denda adeitsua dela adieraziko dugu jendaurrean.
Aldi berean, igande eta jai-egunetan irekitzen duten dendei (handiak izan edo txikiak izan) ohartarazten diegu gure mobilizazioa aurrera doala, eta borroka honetan ez dugula etsiko. Ez dugu onartuko, bakan batzuen ustezko banako askatasunaren izenean, DENON askatasuna eta eskubideak zapaltzea eta mugatzea, eta gehienon kontura probetxua ateratzea. Gehiengoaren aldarrikapena hauxe izan baita beti: "hemen jai-egunetan 0 irekiera".