Hondakinen Lege berriak ditugun hondakin kudeaketa sistema tamalgarriak hobetzera behartuko die Hego Euskal Herriko instituzioei

2020/07/13
Hiru Foru Aldundiek, Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak hondakinak kudeatzeko arauak eta planak aldatu beharko dituzte, oraindik tramitatzen ari den Lege hau betetzeko. Ez zaie asko gustatuko, hemen hondakinen eta zabortegien negozioa, ondo dakigunez, errealitate tamalgarria baita.

Lege hau askoz ere murriztaileagoa da orain ditugunak baino, Europako zuzentarauen ildotik, eta onartzen diren helburuak eta debekuak bete egin beharko dira:

  • 2023ko urtarrilaren 1etik aurrera, debekatuta egongo litzateke plastikozko ontzi ez berrerabilgarriak dohan banatzea, eta erabilitako plastikozko produktu bakoitzeko kobratu egin beharko litzateke. Produktu horien artean daude edalontziak, horien tapak eta tapoiak, eta elikagaientzako ontziak, berehala kontsumitzeko edo eramateko diren elikagaiak edukitzeko erabiltzen direnak. 2026rako, erabilera % 50 murriztu beharko da merkaturatzean, eta 2030erako, berriz, % 70a.

  • 2021eko uztailaren 3tik aurrera, debekatuta dago erabilera bakarreko produktu plastiko hauek merkaturatzea: kotoizko makilatxoak, mahai-tresnak, platerak, lastotxoak eta poliestireno hedatuz egindako elikagai eta edarientzako ontziak.

  • Era berean, debekatuta dago plastiko oxodegradagarriz egindako plastikozko edozein produktu erabiltzea eta mikroplastiko erantsiak dituzten kosmetikoak eta detergenteak erabiltzea.

  • Legeak produktu plastikoak diseinatzeko betekizunak jasotzen ditu.

  • 2025ean plastikozko botilen % 77 bereizita jaso behar dira, merkatuan sartutakoarekin alderatuta, eta % 90era igo behar da 2029an.

  • Hondakinen sorrera prebenitzeko helburuei dagokienez, 2020an % 10 murriztuko da 2010ean sortutakoarekin alderatuta, 2025ean % 13 eta 2030ean % 15.

  • Elikagaiak alferrik galtzeari aurre egiteko, elikagaien industriei, banaketa enpresei eta sukaldaritza enpresa kolektiboei zuzendutako neurri espezifikoak sartzen dira.

  • Zaharkitze programatuari dagokionez, baliabide iraunkorrak, konpongarriak, berrerabilgarriak eta eguneragarriak erabiltzeko eraginkorrak diren produktuen diseinua, fabrikazioa eta erabilera sustatuko dira.

  • Administrazio publikoek beren bulegoetan botilako uraren kontsumoa murrizteko neurriak hartu beharko dituzte, ur-iturriak sustatuz edo ontzi berrerabilgarrietan ura emanez. Ostalaritzako establezimenduetan, txorrotako ura doan kontsumitzeko aukera eskaini beharko da beti.

  • 2021etik aurrera, galkorrak ez diren produktuetan saldu gabeko soberakinak suntsitzea debekatuta dago, hala nola ehunak, jostailuak eta tresna elektrikoak, besteak beste.

  • Gainerako hondakinetarako, berrerabilpena eta birziklatzea sustatzeko helburuak eta neurriak finkatzen ditu testuak, eta bilketa selektibo berrietarako ezarpen egutegi bat: biohondakinen bilketa bereizia, 2021eko abenduaren 31rako, 5.000 biztanletik gorako udalerrientzat, eta 2023ko abenduaren 31rako, gainerakoentzat; eta ehunak, sukaldeko olio erabiliak eta etxeko hondakin arriskutsuak, 2024ko abenduaren 31 baino lehen.

  • Halaber, helburu handizaleagoak finkatzen ditu hiri hondakinak birziklatzeko: 2025ean, sortutako hiri hondakinen % 55; 2030ean, % 60; eta 2035ean, % 65.

  • Hondakinen deuseztapena arautzen du, eta modu seguruan egin beharko da, hondakinei aldez aurreko tratamendua eman ondoren zabortegian uzten diren kasuetan. Zoritxarrez, hondakinak kudeatzeko hierarkian balorizazio energetikoa (erraustegiak) ahalbidetzen jarraitzen da.

  • Pizgarrien artean daude zabortegian uzteari edo errausteari buruzko kanonak, edo sorkuntza bidezko ordainketa sistemak eta erosketa publikoak sustatzea, produktu berrerabilgarriak eta konpongarriak eta erraz birzikla daitezkeen materialak erabil daitezen bultzatzeko.

  • Hondakinen ekoizpen eta kudeaketa erregistroa arautzen da, hondakinen ekoizleei eta kudeatzaileei buruzko informazioa barne hartzen duena. Erregistro horretan, hondakinen ekoizpen eta kudeaketa jarduerei buruzko informazioa jaso beharko da.

  • Ekoizlearen erantzukizun zabalduari dagokionez, produktu ekoizleei ezar dakizkiekeen betebeharrak zehazten dira, besteak beste, biltegiratze, itzultze eta itzultze-sistema, eta ekoizleek finantzatu behar dituzten hondakinak kudeatzeko partidak zehazten dira.

  • Arau hauste oso larritzat joko da hondakin arriskutsuen eta beste edozein motatako hondakinen kontrolik gabeko kudeaketa, bigarren kasu horretan, baldin eta pertsonen osasuna arrisku larrian jarri bada edo ingurumenari kalte larria eragin bazaio. Isunak 50.001 eurotik 2.000.000 eurora bitartekoak dira. Baina sektore honek mugitzen dituen diru kopuruekin isun hauek ez dira nahikoak, Zaldibar horren adibide garbia da.

Lege hau ez da onena, baina orain duguna baino gehiago da. ELAn hondakinen kudeaketa iraunkorra aldarrikatzen jarraituko dugu, eta ez pertsonen osasunaren eta ingurumenaren konturako negozio eredua, oraingoa bezala. Eredu iraunkor hau gakoetako bat izango da ekonomia zirkularra, industriaren trantsizio ekologikoa eta klima aldaketari aurre egiteko enplegu berdeen sorrera bultzatzeko.