Ingurumena

ELAren ustez ere, inposatu nahi diren megaproiektuak ez dira alternatiba krisi ekologiko, sozial eta energetikoaren aurrean. Ez dira energetikoki eraginkorrak, horiek garatzeko energia fosil kopuru handiak bideratu behar baitira, eta ez dute energiaren kontsumorako eskubidea demokratizatzen. Inbertsoreentzat aldiz, baliabide natural publikoak eta Europatik datozen diru funtsak eskuratzeko modua dira. Hori da negozioa.

Hondakinei eta Ekonomia Zirkularrari buruzko apirilaren 8ko 7/2022 Legearen helburua ekonomia zirkularraren oinarriak ezartzea da. Eta sistema errotik aldatzetik urrun geratuko den arren, hondakinen kudeaketari buruzko araudi zorrotzagoa ezartzen du, helburu argiak ezartzen dituelako eta interpretazioari zirrikiturik uzten ez diolako.

ELAk salatu du Europar Batzordeak Espainiako eta Portugaleko gasaren prezioa mugatzeko iragarritako neurria propaganda hutsa dela eta ez duela eragin handirik izango elektrizitatearen prezioan. Izan ere, oraindik ere zehaztasun falta handia badago ere, funtsean, elektrizitatea sortzeko erabiltzen den gasari urtebetez, batez beste, 50 euroko muga jartzea da asmoa. ELAk azpimarratu du neurri horrek enpresen etekinak gehiago handitu besterik ez duela egingo. Gauzak horrela, elektrizitatearen prezioa ezartzeko sistema aldatzea eta energiaren prezioari benetako muga jartzea eskatu du sindikatuak, lehentasuna herritarrak izan daitezen, ez, ordea, enpresa elektrikoen irabaziak bermatzea.

Azken hamarkadan EAE eta Nafarroan ez da emisio murrizketa esanguratsurik izan. IPCCren azken txostenak dio azken hamarkada izan dela historian emisio gehien erregistratu dituena eta Hego Euskal Herria ez da salbuespen bat. Nahiz eta politika publikoek klima aldaketaren aurka egiten dutenaren propaganda ugari jaso, benetako egoerak argi erakusten du aurrerapenik eza. Ez dute klima aldaketa eragiten duen garapen eredua kolokan jartzen, ez eta sistema eraldatzeko neurri eraginkorrik hartzen.

Legeak sartutako aurrerapenak ez dira nahikoak egungo hazkunde-eredu jasanezinari aurre egiteko. Legeak ez du jasotzen klima-aldaketari aurre egiten laguntzen duen neurri fiskal zehatzik.

ELAko militanteek elkarretaratzea egin dute Iberdrola Dorrearen aurrean, Bilbon, energiaren prezioaren igoera arintzeko Sanchezen gobernuak iragarritako azken neurriak salatzeko. ELAren ustez, energiaren prezioei gehienezko muga jartzen ez bazaie, herritarrak izango dira krisiaren faktura ordainduko dutenak, eta, aldi berean, multinazionalen espekulazio energetikoa babestera diru publikoa bideratuko dela salatu du.

ELAk babesa adierazten die abeltzaintza iraunkorraren eredua defendatzeagatik epaitegitik pasako diren pertsona eta kolektiboei. Sindikatuaren ustez ingurumenaren defentsa kriminalizatzeak eta judizializatzeak mobilizazioak neutralizatzea baino ez du bilatzen.

Hainbat erakunde ekologistak, gizarte mugimenduk eta sindikatuk (ELA barne) manifestazioa deitu dute martxoaren 26rako, larunbata, Bilbon, argiaren eta energiaren prezioaren igoeraren aurka protesta egiteko. Sakeoari ez! Lelopean Energia eskubidea! Martxa arratsaldeko 6etan hasiko da Arriaga plazatik. Deialdia egin duten erakundeek salatu dutenez, egungo argindarraren igoera bultzatzen duten faktore koiunturalak dauden arren, sakoneko arazoa konpainia elektriko handien neurrira egindako sistema elektrikoaren diseinua da.

Ukrainaren eta Errusiaren arteko gerra herrialdea, literalki, suntsitzen ari da, airea, ura eta lurra kutsatuz. Gatazkan dauden eremuetako biztanleen osasunean eragin kaltegarriek gerra amaitu ondoren ere iraungo dute.

Itun honen edukia material honen bizitza ziklo osoari helduko dion estrategia bat izango da, ekoizpenetik hasi eta ezabatzeraino, diseinutik eta erabileratik pasatuz.

IPCCren txostenaren arabera, giza jatorriko berotegi efektuko gasen isurketek eragindako klima aldaketak giza ongizatea, natura eta planetaren osasuna mehatxatzen ditu.

Krisi ekologiko eta sozial betean gaude, eta ataka larri honetatik ateratzeko antolatu beste aukerarik ez dago. Gai honen inguruan hausnartzeko ELAk eta Manu Robles-Arangiz Fundazioak formazio jardunaldia antolatu dute, Aldaketaldia 2022 ekimenaren baitan. Hiru izan dira mintzatu diren lagunak: Ainhara Plazaola –ELAren ingurumen arduraduna–, Mikel Gomez –Sukar Horia ekimeneko kidea– eta Yayo Herrero –ingeniaria, ikertzailea eta militante ekofeminista–.

Zaldibarko zabortegia behera etorri zeneko bigarren urteurrenean, ELAk elkarratearatzeak deitu ditu bere egoitzen atarian. 2020ko otsailaren 6an gertatu zena ez ahazteko eta erantzukizunak argitzeko.

Otsailaren 6an, igandean, bi urte beteko dira Zaldibarko Verter Recycling zabortegia erori zela. Bi langile, Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze, zabor artean lurperatu zituzten. Hori dela-eta, otsailaren 6an mobilizazio bat antolatu da. ELAk bat egiten du ekimenarekin.

Abenduan onartu zuen Eusko Jaurlaritzak Tapia Legea bezala ezaguna egin den araua. Hasiera batean proiektu publikoetara mugatzen zen, baina orain proiektu pribatuetara ere zabaldu nahi dute aukera. Inposaketarako tresna bat da, gaur egungo Lurralde Antolaketarako araudia hankaz gora jartzen duena.

Europar Batzordeak hurrengo egunetan inbertsio jasangarrien zerrenda argitaratuko du, eta energia nuklearra eta gasa energia berriztagarritzat hartuko omen ditu. Broma dirudi, baina ez, egia da, eta onartezina. Horrela ez dira Europar Batasunaren konpromiso klimatikoak beteko.

Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioak Burgos-Gasteiz AHT linearen proiektuaren dokumentu informatiboa behin betiko onartu berri du, eta pertsonen garraiorako soilik izango dela berresten du. ELAk urteak daramatza esanez AHTa ez dela merkantzien garraiorako izango. Eusko Jaurlaritza ordea merkantzientzat erabilgarri izango dela esaten tematzen da, jakinik ez dela egia.

Eusko Jaurlaritzak hondakin industrialak kudeatzeko egin nahi dituen instalazio berrien artean, Zumarragan plastikoak tratatzeko planta bat dago. Arcelorri erositako lurretan kokatu nahi dute eta 2023 amaieran irekiko da. Urtean 33.000 tona plastiko hartuko ditu eta pirolisiaren bidez erregaiak egiteko olioa aterako dute. Hau da, hondakin solidoak errez erregaia sortzen du, eta Europar Batasunaren beraren auraudiaren arabera (2010/75EU art 3.4 Europako Zuzentaraua) ere, erraustegi bezala definitzen da. Beraz, Zumarragakoa ere (Bergaran paper hondakinentzat eraiki nahi da beste bat) erraustegia izango da. Hondakinen tratamendu hau onartezina da ELArentzat.

ELAk agerraldia egin du gaur Eusko Legebiltzarrean, EAEko deskarbonizazioa aztertzeko eta sindikatuaren proposamen alternatiboa azaltzeko. ELAren iritziz, Eusko Jaurlaritzak bere politikak aldatu behar ditu gai honetan ere, eta nazioartekotzearen eta azpiegitura handien mantra bertan behera uzteko eskatu dio. Bere hitzaldian, ELAko ordezkariak azpimarratu zuen trantsizioa bidezkoa izan dadin, beharrezkoa da aberastasuna eta lana banatzea ahalbidetuko duten neurriak hartzea eta prozesu horretara baliabide publikoak bideratzea. Hala ez bada, “aurrean izango gaituzu”, aurreratu zuen.

Zaldibarko zabortegian egindako ingurumen-delituak argitzeko auzian, Verter Recycling enpresako arduradunek deklaratu dute gaur Durangoko epaitegian. Hori dela eta, Zaldibar Argituk eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen karta osatzen duten mugimendu sozial eta sindikalek salatu dute inork ez duela bere gain hartu Zaldibarko zabortegiko hondamendiaren erantzukizunik. Epaitegiaren atarian bildu dira, eta auzian, herri-akusazio gisa. Erakunde horiek ziurtatu dute borrokan jarraituko dutela Zaldibarren gertatutakoa argitu eta erantzukizunak pilatu arte.

ELAk Lan Ikuskaritzan eta epaitegietan auzitara eramango ditu legez kanpoko ekintzak. Ekobaleko grebalariek, Zubietako erraustegia kudeatzen duen azpikontratakoek, erabaki dute greba mugagabea bertan behera uztea. Greba deitzeko arrazoiek bere horretan jarraitzen dute, erraustegia oso gaizki kudeatuta baitago eta ez du lan legedia errespetatzen. Gehiegizko gutxieneko zerbitzuek eta grebalarien ordezkapenek, ordea, oztopatu dute greba egin ahal izatea, eta langileek erabaki dute bertan behera uztea.

Sindikatu eta eragileek kontzentrazioa egin dute Legebiltzarraren aurrean Ingurumen Administrazioren Legeari (Tapia Legea) egindako zuzenketak salatzeko. Izan ere, EAJren eta PSE-EEren babesarekin, Euskal Autonomia Erkidegoko Lurralde Antolaketari buruzko maiatzaren 30eko 4/1990 Legea aldatu dute. Horrek esan nahi du aurrerantzean Eusko Jaurlaritzak udalek baztertzen dituzten azpiegitura proiektuak inposatu ahal izango dituela. Horretarako Goi Mailako Interes Publikoko Proiektuen figura asmatu dute, eta udalaren babesa beharrik gabe eraman ahal izango dira figura hori aitortuta dituzten proiektuak. Ez dituzte zehaztu zeintzuk izango diren, baina pentsatzekoa da kontrakotasuna sortzen duten proiektuei aplikatuko zaiela izendapena.

ELAk Eusko Jaurlaritzak ezarritako neurriz kanpoko gutxieneko zerbitzuak Lan Ikuskaritzan eta auzitegietan salatuko ditu, baita Gipuzkoako erraustegiko langileen greba mugagabearen lehen egunean zuzendaritzak greban dauden langileen ordezkapena ere. Sindikatuak ziurtatu du langileen greba-eskubide legitimoa urratzen ari dela. Ekoizpenaren arloan, gutxieneko zerbitzuak langileen %70 baino gehiago dira, eta balorizazio-plantan %90 baino gehiago. Hori are larriagoa da beste azpikontrata batzuetako pertsonak iristen direnean greban dauden langileak ordezkatzeko.

Euskal Herriak kapitalari planto!, EHko eragile sozial eta sindikal ugarik osatutako plataforma, kalera atera da, Black Friday-ari planto egiteko eta bestelako kontsumo ereduen inguruan kontzientziarazteko. Bilboko bi merkataritza gunetan izan da ekintza: Kale Nagusiko 1. zenbakiko Primark saltokian eta Kale Nagusiko 23. zenbakiko Zaran.

Azaroaren 23tik aurrera, Zubietan dagoen Gipuzkoako erraustegiko plantillako langileek greba mugagabea egingo dute, lantokian pairatzen duten prekarietatea ezabatzeko. Enpresak hasieratik ez ditu bermatu osasun eta lan baldintzak. Ekobal Operación y Mantenimiento S.L. azpikontratak kudeatzen du enpresa. ELA sindikatuak salatzen du Eusko Jaurlaritzak ezarritako zerbitzu minimoek urratu egiten dutela langileen greba eskubidea. Izan ere, ekoizpen arloan %70eko zerbitzu minimoak ezarri dira, eta balorizazio plantan, berriz, %90ekoak.

Nazio Batuak Klima Aldaketaren Gailurrak (COPak) egiten hasi zenetik urte asko pasa dira, 42 hain zuzen, 1979an izan zen lehena Ginebran. COP hartako genero irakurketa eta orain egiten dugu ez dira berdinak. Lehen ez zegoen emakumeentzat espazio espezifikorik, orain badira batzuk, baina ez nahikoak. Emakumeak erabakiguneetatik kanpo geratzen dira oraindik ere, eta horren isla sinatzen diren akordioetan garbi ikusten da. Politika feministek ez dute lekurik, merkatuei zuzendutako politikak dira.

COP26a akordio lotesle eraginkor gabe bukatu den honetan, klima aldaketari eta larrialdi egoera honi benetan aurre egiteko behar ditugun neurriak proposatzen ditu ELAk. Nazioarteko negoziaketetan hartu nahi ez dituzten neurriak dira, kapitalismoarekin aurrez aurre talka egiten dutenak, baina bizitzak erdigunean jarriz gero aurrera eraman beharrekoak.