Ingurumena

Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartatik Zaldibarren gertaturikoa argitu dadin eskatu du, eta erantzukizun guztiak argitu daitezela. Horrekin batera, pertsonentzat eta naturarentzat bizigarria den eredu baten norabidean neurriak hartu eta Zaldibarren gertaturikoa errepikatu ez dadin bermeak eskatzen ditu. Gertaturikoa ahanzturan geratu ez dadin, igandean, otsailak 5, 12:30etan Eitzagan Zaldibar Argitu plataformak deituriko ekitaldian parte hartzera dei egin du.

Sortzen dituen inpaktu ekologiko larriengatik jasanezina izateaz gain, ezinezkoa da etorkizun hurbilean ekonomia hau mantentzea. Izan ere, garraioaren eta merkatu globalaren mendekotasun handia duen metabolismo lineal, fosil eta estraktibista baten inguruan dago oinarrituta.

Ezinbestekotzat jotzen du lehenik Energia Berriztagarriaren Plan Sektoriala onartzea proiektu berriak egiteko baimenak eman aurretik, eta gogorarazi du plangintza horrek zehaztuko duela etorkizunean energia berriztagarrien instalazioak eraikitzeko lekua eta modua.

Manifestu honek agroekologian, elikadura burujabetzan eta ekonomia solidario, kooperatibo eta feministan , aniztasunean eta landa eremu bizi baten alde egingo duen gizarte batean aurrera egiteko proposamen zehatzak biltzen ditu.

COP27aren balorazioa egin genuenean lotsagarritzat jo genuen han sinatutakoa. Goibilera hauek krisi ekosoziala sakondu besterik ez dute egiten eta horregatik beti aldarrikatu dugu justizia klimatikoa. Baina justizia klimatikorik ez dago feminismorik gabe.

Azken urteetan tenperatura eta CO2 kontzentrazio altuen errekorrak izateak ondorio latzak ekarri dizkigu: lehorteak, uholdeak, osasun arazoak, heriotzak,… Larraldi klimatikoa ez da eguraldi aldaketa soilik. Askoz harago doa.

Portuko dikea luzatzeko lanak hasita daude dagoeneko, herritarren oniritzirik gabe. Herriko Danborzaleak Elkarteak, baina, mutrikuarrek nahi duten herri eredua jakitera eman nahi du eta loteslea ez den herri galdeketa antolatu du. Mutrikuarrek beren iritzia adieraz dezaten nahi du ELAk eta portuko lanen kontra bozkatzera animatu ditu.

EAJk amore eman behar izan du. Datorren urtean ere garraio publikoaren prezioaren %50eko jaitsiera aplikatu beharko dute gobernatzen dituen erekundeek (Eusko Jaurlaritzak, Foru Aldundiek edo EAEko hiru hiriburuetako udalek). Bozketa guztiak galduko zituela eta murrizketa aplikatzera behartua izango zela ikusi duenean, EAJk aldeko botoa eman du Eusko Legebiltzarrean.

Azpikontratatutako enpresen egoera ikertzea ere eskatu du sindikatuak, eta administrazio publikoak berak araututako kontratazio zuzenaren alde egin du.

ELAk uste du, larrialdi ekologikoaren eta energetikoaren dimentsioa kontuan hartuta, COP27n onartutako erabakiak “lotsagarriak” direla. Sindikatuak deitoratu du berotegi-efektuko gasen isurketa mugatu beharrean, horiek eragindako kalteei aurre egiteko funts bat sortzea adostu izana. “Ikusiko dugu eragindako kalteen ordainketa betetzen den”, ohartarazi du.

Nafarroako Gobernua eta Parlamentua legea urratzen saiatzen ari dira, enpresa bati laguntzeko. ELAk azpimarratu du ezin dela horrelako meatze bat egin kontserbazio bereziko eremu batean.

Durangoko epaitegiak Zaldibarko auzian Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Saileko 3 teknikari ikertu gisa deituko ditu. Teknikari hauen lana zen zabortegiaren funtzionamentua egokia zela ziurtatzea eta kontrol lana egitea.

COP27a Egipton hasi berri da, eta urtero bezala, ELA beste mugimendu sozial ugarirekin elkartu da benetako irtenbideak exijitzeko mobilizazio batean. Azaroaren 12an izango da Bilbon, Arriaga Plazan 12etan kontzentrazioa egingo dugu justizia klimatikoa eta energetikoa aldarrikatuz.

Hondakin industrialen kudeaketak ez du aldaketarik izan azken hamarkadan, sorkuntza kopuruak gora doaz eta birziklapen tasak bere horretan jarraitzen dute. Zaldibar bezalako zabortegiek posible egin dute beste aldera begiratzea, baina orain kudeaketa tamalgarria begibistan geratu da.

The Lancent Countdown-en txostenak, klima aldaketak Europan dituen eraginek osasunean dituzten arrisku larriei buruz ohartarazi du. Industriaurreko garaiekin alderatuta, Europako airearen batez besteko tenperatura igoera munduko batez besteko tenperatura igoera baino ia 1 ºC handiagoa izan da, eta 2022a izan zen Europako uda beroena. Munduko hirugarren ekonomia da, eta berotegi efektua eragiten duten gasen munduko emisio metatuen eragile nagusia.

Europar Batasuna munduko deforestazioaren %16aren erantzule da, eta horri aurre egiteko legea onartuko du urtea bukatu baino lehen. Europar Kontseilua, Europar Batzordea eta Europar Parlamentua ari dira testua prestatzen, hainbat lobbyren presiopean.

ELAk 2020an, beste 200 eragilerekin batera, espainiar Estatua Energiaren Kartaren Itunetik atera zedila eskatzeko gutuna sinatu zuen. Orain Espainako Gobernuak Energiaren Kartaren Itunetik aterako dela iragarri du. Ez da kasualitatea, borroka sozialaren garaipena izan da.

“Krisi ekosozialaren aurrean nola antolatu lana eta enplegua” mahainguruan parte hartu zuen ELAkko ingurumen alorreko Ainhara Plazaolak Ekotopaketetan, Luis Gonzalez Reyes eta Emilio Santiago Muiñorekin batera.

Aste honetan Arantza Tapia Ekonomia, Garapen eta Ingurumen Sailburuak esan du Europako Batzordeak ebatsi duela Eusko Jaurlaritzak Zaldibarko hondamendian inongo ardurarik ez zuela izan. Eta ez da egia.

Iñaki Arriola Sailburuak onartu du azkenean denok bagenekiena, merkantziak egungo trenbidea egokituta mugituko direla. 2017an azpiegituren ministroak aurreratu zuen jada errealitate hau, baina Eusko Jaurlaritzak, Iñigo Urkullu buru, ukatu egin zuen.

Gasaren prezioa merkatu librean merkatu erregulatuaren laukoitza izatera iritsi da (kontratatutako konpainiaren arabera). 50.000 kw/h baino kontsumo gutxiago duen oro pasa daiteke legez araututako merkatu honetara, hau da, etxebizitza eta lokal komertzial txikiak, eta merkatu librean ordaintzen denaren erdia ordainduko du gehienez.

Azken urteko egoera energetikoaren ondorioz, eta batez ere prezioen gorakada eta beste herrialdeekiko menpekotasuna dela eta, erregai fosilen erabileraren gorakada ematen ari dela esan du Energiaren Nazioarteko Erakundeak. FMIk ere ohartarazi du trantsizio energetikoa berehala burutzearen garrantziaz.

Europako Batzordeak Europar Batasuneko estatu kide guztiei gasaren kontsumo murrizketa exijituko die. Errusiako gasaren hornikuntza murrizketek ziurgabetasun handiko negua suposatuko dute energetikoki. Zalantzazko egoera hau bi urtez luzatu daitekeela iragarri du Batzordeak.

Ezin dugu jada klima aldaketa geldiarazi, baina eragingo dituen ondorioetara egokitu gaitezke. Baina hartu beharreko neurriak ez dira arlo pertsonalean hartu behar, ELAk politika publikoen egokitzapena exijitzen du, langileok ez gaitezen izan eragin larrienak pairatuko ditugunak.

ELAren ustez, Hego Euskal Herriko eredu energetikoa da egungo krisi energetikoaren erantzulea, eta deitoratu du gobernuek ez dutela interesik trantsizio energetiko justua egiteko. Sindikatuak dio energia-krisia egiturazkoa dela, eta energiaren egungo egoera, aldakorra eta kezkagarria, ez dela soilik Europako gerraren ondorioz gertatu.

Menpekotasun energetikoa dugu beste herrialde batzuekiko eta energia fosilekiko, biei bilatu behar zaie irtenbidea. Inflazioa geldiarazteko neurriak soilik ez dute ezertarako balio, arazoak hor jarraituko du eta egoera larriagoetara eramango gaitu bidezko trantsizio energetiko bat berehala martxan jartzen ez bada.

Ingurumen-fiskalitatearen helburua ingurumenaren ikuspegitik jarrera positiboak sustatzea da, eta, horrez gain, ingurumen inpaktua duten erabakien arduradunek beste modu batera kontuan hartuko ez lituzketen gizarte-kostuak beren gain hartzea. Horrela, naturaren eta pertsonen kalterako sortutako edo kontsumitutakoa murriztuko da. Aberastasunaren banaketa hain desberdinaren eta sortutako ingurumen arazoekiko erantzukizunik ezaren aurrean, ingurumen fiskalitateak tresna bat izan behar du arrakala hori murrizteko, ez bakarrik ingurumen politikari dagokionez, baita politika ekonomiko eta sozialetan ere.

Europar Batasunak errusiako petrolioarekiko, gas naturalarekiko eta ikatzarekiko mendekotasuna murrizteko, planak berak ezartzen dituen helburuak ez dira beteko proposatzen diren neurri eta politikekin. 2050erako karbono-neutraltasuna, energia kontsumoa murriztea, energia berriztagarrietarako trantsizioa eta ahulenak babestea.

Energia fosilaren ordezko gisa hidrogenoarekiko interesa eta propaganda, ez da Eusko Jaurlaritzarena edo Nafarroako Gobernuarena soilik. Europan ere hidrogenoaren aldeko kanpaina bultzatzen ari dira, enpresa energetiko handien eta Europako funtsen eskutik. ELAk argi du hidrogenoa ez dela energia iturri berriztagarria, nahiz eta berdez margotu nahi izan duten ,eta ez dela erregai fosilen alternatiba. Zorionez, nazioarteko sindikalismoaren zati bat ere gure iritzi berekoa da. TUEDek, Demokrazia Energetikoaren aldeko Sindikatuen Sareak, hidrogenoari buruzko azterketa zabala argitaratu du. Dokumentuaren arabera, ahots politiko nagusiek eta sektore pribatuaren interesek hein handi batean moldatu eta zuzendu dituzte hidrogenoari buruzko eztabaidak, eta are gutxiago, zalantzan jarri egungo politikak.

Ekainak 5, Ingurumenaren Nazioarteko Eguna. Aurrean ditugun erronkak izugarriak dira. Krisi energetikoa, hainbat materialen eskasia, eta klima aldaketa, besteak beste, larrienak. Sistema energetikoa aldatu behar dugula inoiz baino argiago dugu. Energia fosilekiko dugun menpekotasuna izugarria da, eta honek ekonomian eta ingurumenean du eragina. Ez badugu bidezko trantsizio energetiko bat aurrera eramaten etorkizun iluna izango dugu, bai enplegu duinak defendatzerakoan, baita gure bizimodua aurrera ateratzerakoan.