Planetaren biodibertsitatea bidegurutze batean NBEren GBO-5 txostenaren arabera

2020/09/25
Irailaren 15ean, Aniztasun Biologikoari buruzko Munduko ikuspegia (GBO-5) txostena argitaratu zen. Txosten enblematiko honek frogatzen du gizateria bidegurutze batean dagoela etorkizuneko belaunaldiei utzi nahi dien ondarearekiko. Biodibertsitatearen galera tasak ez du aurrekaririk gizateriaren historian, eta presioak areagotzen ari dira.

Lurreko sistema biziak, oro har, arriskuan daude. Eta zenbat eta gehiago esplotatu natura forma jasanezinetan, orduan eta ahulago du bere ongizatea eta segurtasuna. Natura degradatu ahala, gizakiei eta animaliei gaixotasun suntsitzaileak zabaltzeko aukera berriak sortzen dira, hala nola COVID-19a. Denbora gutxi daukagu eskura, baina pandemiak erakutsi du eraldaketa handiak egin behar ditugula. Orain hartzen ditugun erabakiek eta ekintzek ondorio sakonak izango dituzte, onerako edo txarrerako, espezie guztietan, baita gurean ere.
Txostenak zortzi trantsizioren bidez giza jarduerak eraldatzeko deia egiten du. Trantsizio horietarako biodibertsitatearen balioa, giza jarduera osoaren menpeko ekosistemak leheneratzeko beharra eta jarduera horren inpaktu negatiboak murrizteko premia hartzen dira kontutan:

  • Lurren eta basoen trantsizioa: ekosistema ukigabeak kontserbatzea, ekosistemak leheneratzea, degradazioari aurre egitea eta leheneratzea, eta paisaia mailan plangintza espaziala erabiltzea lurraren erabilera aldaketa saihesteko, murrizteko eta arintzeko.

  • Nekazaritza jasangarrirako trantsizioa: nekazaritza sistemak berriz diseinatzea ikuspegi agroekologikoen eta beste berrikuntza batzuen bidez, produktibitatea hobetzeko eta biodibertsitatearen gaineko inpaktu negatiboak minimizatzeko.

  • Elikadura sistema jasangarrietaranzko trantsizioa: dieta jasangarri eta osasungarriak ematea, arreta handiagoa jarriz elikagaien aniztasunean, gehienak landare jatorrikoak, eta haragiaren eta arrainaren kontsumo neurritsuagoa, bai eta elikagaien hornidura eta kontsumo faseetan alferrik galtzea nabarmen murriztea ere.

  • Arrantzarako eta ozeano jasangarrietarako trantsizioa: itsasoko eta kostaldeko ekosistemak babestea eta lehengoratzea, arrantza berreskuratzea, akuikultura eta ozeanoen beste erabilera batzuk kudeatzea, jasangarritasuna bermatzeko eta elikagaien segurtasuna eta bizibideak hobetzeko.

  • Hirien eta azpiegituraren trantsizioa: "Azpiegitura berdea" hedatzea eta naturarentzako lekua egitea hiri paisaien barruan, herritarren osasuna eta bizi kalitatea hobetzeko eta hirietako eta azpiegituretako ingurumen aztarna murrizteko.

  • Ur gezaren trantsizio jasangarria: naturak eta pertsonek eskatzen dituzten ur emariak bermatuko dituen ikuspegi integratua sustatzea, uraren kalitatea hobetuko duena, habitat kritikoak babestuko dituena, espezie inbaditzaileak kontrolatuko dituena eta konektibitatea zainduko duena, mendietatik kostalderainoko ur gezako sistemak berreskuratu ahal izateko.

  • Klima-ekintza jasangarriaren trantsizioa: naturan oinarritutako irtenbideak bultzatzea, erregai fosilen erabilera azkar ezabatzearekin batera, klima aldaketaren eskala eta inpaktuak murrizteko, eta, aldi berean, biodibertsitaterako onurak emateko.

  • Biodibertsitatea barne hartzen duen osasun ikuspegiaren trantsizioa: ekosistemak kudeatzea, nekazaritzakoak eta hirietakoak barne, bai eta basa-bizitzaren erabilera ere, pertsonen eta ekosistemen osasuna sustatzen duen ikuspegi integratu baten bidez.

Trantsizio horiek egiteko, beharrezkoa da hartu diren ekintzak nabarmen zabaltzea, proiektuak bultzatzeari utzi eta ekintzak sistemiko bihurtzea. Gainera, herrialdeen handinahiaren eta ekintzaren arteko aldea itxi behar da.