Euskaraz bizitzeko eta ikasteko eskubidearen aldeko elkarretaratze jendetsua
ELAk, LABek eta STEILASek gaitzetsi egin dituzte Hezkuntza sailburuak egin berri dituen adierazpenak, euskarazko hezkuntza eskaintza bermatuta dagoela esanez, eta propaganda eta autokonplazentzia ariketa hutsa dela esan dute. Horren erakusgarri da 2019-2020 ikasturteko matrikulazioa, ez baitu baimenik ematen Mendigorrian D ereduko lerro bat irekitzeko. Familiak urte osoan borrokatu ziren murgiltze-eredua lortzeko, eta, azkenean, beren ahaleginari esker, 2021-2022 ikasturterako lortu dute.
2019-20 ikasturtean hasi beharko dira Entitate artistikoak, Hizkuntza Entitateak, Kirol Entitateak eta Helduen Entitateak euskaraz garatzen, espezialitate horietan jada lan egiten duten eta espezialitate horiek emateko gaituta dauden langileekin, pixkanaka eskaintza zabaltzen joateko. Hurrengo ikasturtean, Irunberrin bakarrik hasiko dira kirol-jarduerak.
Pirinioetako ikasleek 16 urterekin utzi behar dute beren eskualdea, eta 80 eta 90 kilometro arteko joan-etorria egin behar dute ikasten jarraitzeko. Orain arte, Irungo institutu jakin batean plaza izatea bermatzen zitzaien, baina neurri hori bertan behera geratu da, eta ez da horri buruzko konponbiderik zehaztu; beraz, bi zigor ezartzen zaizkio dagoeneko despopulatzeak asko kaltetu duen eremu bati.
Tafalla eta Zangoza inguruko DBHko ikasleek ezin dute beren herrietan ikasten jarraitu. Bi kasuetan, Batxilergoa euskaraz ikasi nahi badute, egunero behar dute Irunera joateko. Urte honetako baremo-aldaketa dela eta, ez zaie beren erreferentzia-zentroan lekurik bermatu, eta, beste zentro batzuetan sakabanatzeko arriskuaz gain, gerta daiteke eskolara garaiz iristeko garraio-aukera egokirik ez izatea. Marjinazio bikoitza: ezin izango du euskaraz ikasi bere herrietan eta ez du bermatuko institutu eta garraio egokirik Iruñean
D ereduan ikasi nahi zuten Beriaingo ikasleek Hegoalde Ikastolara joateko garraioa zuten. Hurrengo ikasturtean, ikasle horietako batzuek ez dute ohiko garraio-zerbitzurik izango ikastetxe horretara joateko; Hezkuntza Sailak ez du hitza beteko, eta Noaingo ikastetxera joatera behartuko ditu, han Pai programa duen D eredua ematen baita.
Aurreko legealdian Irakasleen Laguntzarako Zentroen euskarazko prestakuntza apur bat handitu ondoren, ikasturte honetarako ehunekoa ez da % 10era iristen. Euskaraz lan egiten duten irakasleek ahalegin handiegia egin behar dute ikasitakoa egokitzeko eta/edo materialak itzultzeko, prestakuntza hori beren praktika profesionalean inplementatu ahal izateko.
Gazteluan, D ereduko ikasleek entzumen eta hizkuntzako espezialista bat behar dute, eta, oraingoz, Hezkuntza Sailak ez du espezialista hori esleitu. Egoera hori pentsaezina da A-G ereduan, eta, nahi izanez gero, fitxa bat ebatzi ahal izango da, espezialista elebidun bat kontratatuz.
Batxilergoko D ereduko ikasleak behartuta daude astean lau saio gehiago egitera landa-ikastetxeetan, DBHko D ereduko ikasleei jantoki-zerbitzua kentzen ari zaizkie, eta eskola-saio gehiago egiten ari dira – Bai ikasleei bai irakasleei –, Batxilergokoarekin batera garraio-zerbitzua aprobetxatzeko. Adibidez, datorren ikasturteari begira, eta bere borondatearen kontra, Leitzako DBHn jantoki-zerbitzua kenduko da.
Udal haur-eskola askotan oraindik ezinezkoa da euskaraz ikastea. Horrez gain, Iruñako Udaleko haur-eskoletan euskarazko eskaintza murriztu egin da eta, horren ordez, elebidun programa bat ezarri da.
Lanbide Heziketako euskarazko eskaintza nahiko urria da. Gaztelaniazko ziklo batzuk hainbat ikastetxetan ematen diren bitartean, euskarazkoak ez dira ikastetxe bakar batean ere ematen. Eremu honetan ere, ingelesa bultzatzen ari da, euskararen kaltetan.
Nafarroako Unibertsitate Publikoan Haur eta Lehen Hezkuntzako Irakasleen graduak bakarrik egin daitezke euskaraz. NUPek ingelesaren eskaintza lehenesten du euskarazko eskaintzaren gainetik, nahiz eta ikasle euskaldunek gora egin urtez urte. Euskarazko Bigarren Hezkuntzari dagokionez, euskara eta euskal literaturara mugatzen da.
Argi dago elkarlanerako gobernu honek ez dituela ikasle euskaldunak bakarrik baztertzen, baizik eta gero eta zama astunagoa ezartzen diela ikasketak euskaraz egin nahi badituzte. Benetan nekagarria da, herritarren borondatearen arabera beste politika batzuk egiteko aukera duenean.
Azkenik, Nafarroako Gobernua Administrazioan euskararen erabilera arautzeko prestatzen ari den dekretuaren inguruan dauden iragarpen txarrengatik kezkatuta agertu dira sindikatu horiek. Azken dekretua bertan behera utzi ondoren, eta ezarritako zonakatzea abiapuntutzat hartuta, dekretu berriak legezko estaldura emango dio Nafarroa Garaiko herritarren mugako eskubideak baztertzeari. Euskara lan-deialdi publikoetan berezko hizkuntza gisa baloratu beharrean, adibidez, atzerriko hizkuntzak hartuko dira kontuan.
Gauzak horrela, sindikatu horiek dei egiten diete beren militanteei Euskalgintzaren Kontseiluak euskaraz bizitzeko eskubidearen alde antolatutako manifestaziora joateko. Manifestazioa uztailaren 2an abiatuko da, 18: 30ean, Baluarteko plazatik. Hizkuntza-eskubideak ez dira negoziatzen, errespetatu baizik!