Lan Osasuna

Covid Iraunkorra arazo larria bihurtu da langile askorentzat. Oraindik ezezaguna den gaitza izanik, ondorioak ez daude behar bezala aztertuta eta ez du aitortza egokirik. Gainera, lan munduarekin lotura bikoitza du: batetik, langile asko lanean gaixotu ziren (bereziki zaintza arloarekin lotutako sektoreetan, osasun arloan eta merkataritzan), eta, bestetik, Covid iraunkorra sufritzen duten langileek arazo handiak dituzte, esaterako, beste ezgaitasun iraunkorrak lortzeko eta laneko gaixotasun moduan aitortua izan dadin, besteak beste.

Bidelagun fundazioak -ELAk sortutako erakundea, laneko ezbeharrei eta gaixotasun profesionalei erantzun espezializatua emateko- salaketa jarri ondoren, epaiaren zain geratu da Oñatiko (Gipuzkoa) Autlán EMD -lehengo CEGASA- enpresaren aurkako epaiketa, bere langileak behartu dituelako azido sulfurikoaren hodei azidoen eta manganeso hautsaren esposizio maila onartezinetan lan egitera. Gaur, irailak 26, epaiketa egin da Eibarko Lan Arloko 1 zenbakiko Epaitegian. Langileetako bati laneko asma aitortu zaio lanbide gaixotasuntzat. Gauzak horrela, enpresari eskatu dio lan harremana etetea, kaleratzea ordaintzea eta kalte ordain gehigarria.

Lau egunetan bi langile hil dira. Gauzak horrela, ELAk adierazi du patronalaren eta Nafarroako Gobernuaren erantzukizuna dela ezbehar tasaren etengabeko igoera. Cementos Portlandeko langileak Olaztin kontzentrazioa egiten ari ziren bitartean -lan istripuei aurre egiteko neurriak eskatzeko- Iturenen beste langile bat larri zauritu zen. Atzo, irailaren 11n hil zen. Urtea amaitzeko hiru hilabete falta direnean, 2022an 13 pertsona hil dira jada Nafarroan lan istripuan; Euskal Herri osoan 56 dira guztira.

Atzo Olatzagutiako Cementos Portland enpresan orga batek harrapatuta hil zen langilearen lankideek elkarretaratzea egin dute omenaldia egin eta patronalari eskatzeko langileen segurtasunaren aurrean etekin ekonomikoa lehenesteari uztzi behar diola. Administrazioaren kontrol baliabide eskasak ere salatu dituzte.

Sindikatua buru dutela lau urteko auziak izan ondoren, Auzitegi Gorenak arrazoia eman die langileei, eta prebentzio arloko arauak ez betetzeagatik ezin izango dira zigortu.

Cementos Portlandeko (Olazti) langile baten heriotza dela eta, ELAk patronalari eskatu dio utz diezaiola onura ekonomikoa segurtasunaren gainetik lehenesteari, eta salatu du Administrazioak ez dituela kontrolerako behar beste baliabide jartzen. Bide beretik, kontrolerako bitarteko publikoak areagotzea eskatu du, elkarrizketa sozialeko politikak alde batera utzita; aldi berean, langileak mobilizatzera deitu ditu, enpresen eta lantokien lan ezbeharrak desagerrarazteko.

Prekarietateak, azpikontratazioak, aldi baterakotasunak, lan erritmoek, segurtasun neurrien falta... lan istripuetan eragin zuzena dute. Egungo egoera ekonomikoak arazo hauek areagotu egiten ditu. Hori dena salatzeko kontzentrazioa Errenterian egin da gaur, gehiengo sindikalaren eskutik.

Bidelagun Fundazioak, ezintasunaz gain, Gizarte Segurantzak langile erretiratuak duen biriketako minbiziaren jatorri profesionala aitortzea lortu du amiantoarekiko esposizioagatik, eta, horri esker, segurtasun neurririk ez izateagatik prestazioen errekargua eta erantzukizun zibilagatiko kalte ordaina eska daitezke orain.

ELAk jakin ahal izan duenez, Grupo Azkune enpresarentzat lanean ari zen kamioilaria zendu da lan istripu baten ondorioz. Grupo Azkune hormigoi hornitzaile lanetan aritzen den enpresa taldea da. Antza denez, 51 urteko beharginak Aian dagoen hormigoi plantan kamioia kargatu zuen eta Orioko peajea pasa bezain laster, Donostiako noranzkoan zijoala istripua izan zuen eta gidatzen zijoan kamioia irauli zen. Azken hau erretzen hasi zen istripuaren ondorioz, langilea barruan harrapatua geratu zelarik eta zoritxarrez, bertan zendu zen behargina. Heriotza horrekin, dagoeneko gutxienez 43 lirateke 2022ean Euskal Herrian lanean zendutakoak, hamairugarrena Gipuzkoan.

ELA, LAB, ESK, STEILAS, Hiru eta ENHE sindikatuek azken lan heriotza salatzeko elkarretaratzea deitu du ekainaren 20rako, astelehena, Idiazabaleko plazan. Istripua ekainaren 14an gertatu zen, Idiazabaleko Urtsuaran auzoan (Gipuzkoa). Oraindik ikertuak izaten ari diren arrazoiak medio, goizaldeko 11ak inguruan baso lanetan ari zen 48 urteko langile bat hil zen lan-istripuan. Dagoeneko, gutxienez, 39 pertsona hil dira 2022ean Euskal Herrian lanean, hamabigarrena Gipuzkoan.

ELAk elkarretaratzea egin du gaur beste sindikatu batzuekin batera Nafarroako lan-istripuen egoera larria salatzeko. Aurten 9 pertsona hil dira lan-istripuan, horietako lau bi eguneko epean, erabateko prekarietatean eta oinarrizko segurtasun-neurririk gabe. Garesen eta Ollokin bi egunetan izandako lau lan-heriotzen aurrean, Lan Osasuneko Institutuko eta Lan Ikuskaritzako plantillak 50 pertsonekin indartzea eskatzen du ELAk, enpresetako segurtasun-baldintzak kontrolatzeko.

Donostiako Lan Arloko 3. zenbakiko Epaitegiak, ekainaren 8an emandako epaian, Ambuiberica enpresa kondenatu du COVID-19ak kutsatutako langile bati 5000€ ordaintzera pandemiaren lehen olatuan. Epaiak egiaztatutzat jotzen du COVID-19aren eta langilearen infekzioaren aurrean segurtasun-neurririk ez dagoela, koronabirusa dela eta, eta enpresari 5.000 euro ordaintzera kondenatzen du, kalte moralengatik.

Gareseko lan-istripuek eragindako 2 langileren heriotz eta larriki zaurituaren aurrean, ELAk plantillen segurtasuna diru-etekinen aurretik lehenestea eta lan-baldintzak kontrolatzeko bitarteko publikoak areagotzea eskatu du.

GSINak baietsi egin ditu Bidelagun Fundazioak egindako alegazioak, eta onartu egin du langilearen heiotza eragin zuen mesotelioma gaixotasuna amiantoaren eraginpean egoteagatik pairatu zuela.

Istripu ez traumatikoen ondorioz bi garraiolari hil dira Zamudion eta Iruran. ELAk babesa eta elkartasuna adierazi die langile horien senideei, gertukoei eta lankideei. Istripu ez traumatikoak lan istripuak direla salatu du. Lan baldintzak, presioak eta estresa funtsezko faktoreak dira istripu kardiobaskularretan, eta horiek bihurtu dira lan istripuen eragile handienetako bat.

Espezializazioa eta berrikuntza juridikoa tresna izango dira “enpresentzat garestiagoa izan daitezen istripuak edo gaixotasunak prebentzio neurriak baino”

ELAk parte hartu du Zamudioko (Bizkaiko) Tamar enpresako batzordeak deitutako elkarretaratzean, joan den ostiralean, maiatzaren 20an, gertatutako lan heriotza salatzeko. Vancuver Servicios Directos 2000 S.L. enpresako langilea -Tamar enpresaren azpikontrata- furgonetarekin banaketa lanak egiten ari zela gertatu zen istripua. ELAk gogorarazi du gero eta lan istripu gehiago gertatzen direla, eta dagoeneko, 2022 hasi zenetik, 30 langile hil direla Hego Euskal Herrian. Horregatik, beste behin ere, laneko segurtasunean eta osasun arloan neurriak hartzea eskatu dute, hori baita modu bakarra lan istripuak eta gaixotasunak eragiten dituen lan prekaritatea geldiarazteko.

ELAk, beste lan-istripu hilgarri bat salatu du, joan den ostiralean maiatzaren 20an gertaturiko istripua Zamudion. Vancuver Servicios Directos 2000 SL enpresako langile bat hil zen, furgonetarekin banaketa-lanak egiten ari zela oraindik ezagutzen ez diren arrazoiengatik. Hildakoaren enpresa Tamar, Restauración y Catering enpresaren azpikontrata bat da. Laneko ezbeharren kopuruak gora egiten du etengabe, eta dagoeneko 30 langileren bizitza eraman du aurretik Hego Euskal Herrian aurten, datu guztiz onartezina, jasanezina eta lotsagarria.

Joan den astean 53 urteko arotza hil zen Aramaion. Antza denez, egurrezko baranda bat jarri behar zuen balkoi baten hegaletik erori zen, eta istripuak eragindako zauri larrien ondorioz hil zen. Heriotza horrekin, gutxienez 26 izango lirateke Euskal Herrian 2022an hildakoak, bederatzigarrena Gipuzkoan.

ELAk jakin ahal izan duenez, atzoko egunez arotz lanetan zebilen langile bat zendu zen Aramaion. Antza denez, 53 urteko behargina, egurrezko baranda bat muntatu behar zuen balkoi baten hegaletik erori zen eta istripuak eragindako zauri larrien ondorioz hil zen. Heriotza berri horrekin, dagoeneko gutxienez 26 lirateke 2022ean Euskal Herrian lanean zendutakoak, bederatzigarrena Gipuzkoan.

ELAk salatu du Etxabarri Ibiñako (Araba) Pepsico enpresan langile bat hil dela lan istripuan. Lanean hasi eta gutxira, gaizki sentitzen hasi zen, eta bihotzekoak jota hil zen. Euskal Herrian gutxienez 25 langile hil dira dagoeneko. Arabako seigarren lan heriotza da hau. ELAk salatu du gero eta gehiago direla arrazoi ez traumatikoengatik gertatzen diren lan istripuak. Izan ere, 2022an 7 pertsona hil ziren izaera honetako lan istripuen ondorioz Hego Euskal Herrian. Egoeraren larritasuna dela eta, sindikatuak Eusko Jaurlaritzari exijitu dio berehala ezar ditzala prebentzio legeria ez betetzeak kontrolatzeko eta horien jarraipena egiteko neurriak, eta, aldi berean, lantokietan antolatzeko deia egiten du, urtean 50 pertsona baino gehiagoren heriotza eragiten duen lan prekaritateari aurre egiteko.

Elkarretaratzea deitu dute maiatzaren 9rako, goizeko 10:00etan, Nafarroako Unibertsitate Ospitalearen aurrean

Asteburu honetan Ondarroako Itxasaurre kaleko eraikin bateko fatxada birgaitzeko lanetan izandako lan heriotza salatzeko elkarretaratzea deitu du gaur ELA, LAB, ESK, Steilas, EHNE eta Hiruk osatutako gahiengo sindikalak.

Papelera Zikuñagan (Hernani) gertatutako garraiolari baten heriotzaren aurrean, ELAk plantillen segurtasuna diru-etekinen aurretik lehenestea eta lan-baldintzak kontrolatzeko bitarteko publikoak areagotzea eskatu du. ELAk jakin ahal izan duenez, 69 urteko garraiolari bat hil da gaur goizean Hernaniko (Gipuzkoa) Eziago industrialdeko ibaiaren pareko aparkalekuan kamioiak harrapatuta. Lehenik eta behin, ELAk babesa eta elkartasuna adierazi nahi die biktimaren gertuko pertsona guztiei, eta, aldi berean, ezbeharraren zergatiak eta erantzukizunak argitzeko nahitaezko ikerketa egitea eskatzen du.

Asteburu honetan Ondarroako Itxasaurre kaleko eraikin bateko fatxada birgaitzeko lanetan izandako lan heriotza salatu du ELAk. Izan ere, Zero Plus Nzeb Berrikuntzak enpresako langile bat hilik aurkitu zuten atzo etxebizitzetako batean. Jada 23 dira lanean hildako langileak. Elkarreratzea egingo da maiatzaren 5ean, ostegunean, Ondarroan.

Apirilaren 28an, Laneko Segurtasunaren eta Osasunaren Nazioarteko Egunean, ELAk, prekarietatearen aurkako kanpainarekin jarraituz, emakumeak nagusi diren sektoreek laneko osasunari dagokionez jasaten duten prekarietatean eta lan-arriskuen prebentziorako politiketan genero-ikuspegirik ez egotean jarri du arreta. “Hemen lanpostu arriskutsuak kontaezinak dira. 311.000 emakume lan prekarioetan” goiburuaren bitartez sindikatuak emakume askok beren lanpostuetan jasaten duten diskriminazioa eta prekarietatea salatu du, bai eta horiek ez direla lan-arriskuen inongo ebaluaziotan aintzat hartzen ere.

Prekaritateak langileak hiltzen dituela eta lan heriotzak salatzeko, ELA, LAB, ESK, STEILAS, Etxalde eta Hiru sindikatuek manifestazioa egin dute gaur Bilbon eta Iruñean, Nazioarteko laneko segurtasun eta Osasunaren egunean. Eta lore eskaintza batekin omendu dituzte hildako langileak.

Azken bi urteetan Aiaraldeako 10 langileek galdu dute bizia lanean zeudelarik. Hori dela eta, egoera salatzeko asmotan zein aski da azaleratzeko bihar, apirilaren 27an, ekitaldia burutuko da Amurrioko kioskoan arratsaldeko 18:30etan.